Beter beschermen, minder blootstellen aan, voorkomen. Dat is de oproep van het EVV, het Europees Verbond van Vakverenigingen, waar ook het ABVV lid van is. Naar aanleiding van de Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk 2023, richt de Europese vakbond de aandacht op de – veel te talrijke – slachtoffers van beroepskanker door blootstelling aan asbest.

De slachtoffers en hun families roepen vandaag de Europese leiders op om “de werknemers het hoogst mogelijke niveau van bescherming tegen asbest te bieden.”

Doodsoorzaak nummer 1

De aantallen zijn hoog. In de Europese Unie komen jaarlijks ongeveer 90.000 mensen om het leven door asbestgerelateerde kanker. Daarmee is het de belangrijkste doodsoorzaak op de werkplek. Asbest veroorzaakt de meeste beroepsmatige longkankers en mesothelioom, een kanker die vooral het borstvlies aantast.

In tegenstelling tot wat algemeen gedacht wordt, is asbest nog lang niet van de werkplek verdwenen: tussen de 4 en 7 miljoen werknemers worden er nog steeds aan blootgesteld in Europa. En we zijn er nog lang niet vanaf. Paradoxaal genoeg verergert de renovatie van oude gebouwen zonder adequate preventie de situatie. “Dit aantal zal de komende tien jaar naar verwachting met 4% stijgen,” zegt het EVV, “omwille van de renovaties van gebouwen in het kader van de Green Deal van de EU.”  

Het gebruik van asbest in de EU is sinds 2005 verboden en verschillende lidstaten hadden al veel eerder een asbestverbod ingesteld. Het risico op kanker door asbest blijft echter reëel. Zelfs als het materiaal niet actief wordt gebruikt en verhandeld, kan asbest in bijvoorbeeld buizen, isolatie, pannen, verwarmingstoestellen en daken een gevaar vormen voor mensen die in deze gebouwen werken, of voor werknemers in de afvalsector of sanering. Grote renovatiewerken, zoals de renovatiegolf van de Europese Commissie, kunnen, bij gebrek aan adequate preventiemaatregelen, de blootstelling onbedoeld verhogen door het asbest die in de bouwmaterialen verwerkt zit, vrij te maken.

Europees Milieuagentschap, 2022.

 ‘Onevenredige last voor bedrijfsleven’?

De vakbonden dringen aan op de veiligst mogelijke grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling aan asbest: 1000 vezels per kubieke meter, zoals aanbevolen door de Internationale Commissie voor gezondheid op het werk en gesteund door de Europese Unie. Helaas komen de belangen van de bedrijven weer eens voor die van de werknemers. Een dergelijke grenswaarde zou het aantal sterfgevallen door asbestkanker de komende jaren inderdaad aanzienlijk verminderen. “De Europese Commissie en de Europese Raad stellen echter nog steeds dat dit een ‘onevenredige last voor het bedrijfsleven’ zou zijn en willen een limiet die tien keer zo hoog is. Deze grenswaarde is gelijk aan of hoger dan de huidige grenswaarde voor blootstelling aan asbest in Denemarken, Frankrijk, Duitsland en Nederland, wat betekent dat de door hen bepleite grenswaarde voor een derde van de EU-bevolking geen voordeel oplevert.”

“De hoognodige renovatie van gebouwen in het kader van de Green Deal zal leiden tot een verhoogde blootstelling van werknemers aan asbest”, aldus Claes-Mikael Stahl, adjunct-algemeen secretaris van het EVV. “De EU-leiders hebben daarom de morele verantwoordelijkheid om hen zo veilig mogelijke arbeidsomstandigheden te bieden. Op deze internationale herdenkingsdag voor werknemers, wordt het tijd dat politici lessen leren uit het verleden en eindelijk de veiligheid van mensen boven winst stellen, ongeacht de kosten.”

“Asbest is nog steeds aanwezig in gebouwen uit de jaren ’60 en ’70, die verouderen, instorten en waarvan de asbestvezels worden ingeademd. Mensen moeten zich hiervan bewust zijn.”

Eric Jonckeere, activist en voorzitter ABEVA

Getuigenis

Eric Jonckheere, voorzitter van de Belgische Vereniging van Asbestslachtoffers (ABEVA) en zelf slachtoffer, getuigt:

“Ik ben begonnen als anti-asbestactivist en pas later ontdekte ik dat ik zelf ook slachtoffer was. Mijn vader stierf aan mesothelioom en daarna werd mijn moeder op haar beurt ziek. Ze liet mijn broers en mij testen om te zien of we in contact waren geweest met asbest. We waren allemaal getroffen. Mijn ouders en broers stierven er uiteindelijk aan. Voordat ze stierf, heeft mijn moeder juridische stappen tegen Eternit genomen. Ze wilde het bewustzijn rond asbest vergroten. De industrie heeft gelogen over de gevaren van asbest en is verhuisd van Europa naar ontwikkelingslanden. Ik wil met de vinger wijzen naar deze industrie, omdat ze er alleen gehandeld heeft in het teken van winstbejag. De gezondheid van haar bankrekening is belangrijker dan die van de werknemers.”

“Asbest is nog steeds aanwezig in gebouwen uit de jaren 60 en 70, die verouderen, instorten, en waarvan de asbestvezels worden ingeademd. Mensen moeten zich hiervan bewust zijn. Als voorzitter van ABEVA helpen we de families met hun documenten, we bieden ze steun aan.”

“Wat mij betreft, ik wist dat ik asbest in mijn longen had, maar je doet maar voort, totdat je te horen krijgt dat jij de volgende bent. Al je plannen vallen in duigen, het is als een tsunami die alles wegneemt: je gezondheid, je baan, je plannen. En met mijn pech was ik bevoorrecht, want ik wist al dat ik het in me had, we verspilden geen tijd met tests. Ik maakte deel uit van de 5% die te opereren zijn, en de dokters hebben alles verwijderd. Nu sta ik hier, twee jaar later.”