Van zijn optreden in de campagnevideo van de extreemrechtse Éric Zemmour tot de strijd van de CGT voor arbeidsduurvermindering. De Nieuwe Werker sprak met Philippe Martinez, leider van één van de grootste Franse vakbonden.

Philippe Martinez, sinds 2015 secretaris-generaal van de CGT (Confédération générale du travail), is een van de leidende figuren in de Franse vakbondswereld. Met de presidentsverkiezingen in het verschiet, gaf de besnorde kameraad met onbetwistbaar charisma ons een beoordeling van de sociale situatie in zijn land.

Philippe Martinez: “De presidentsverkiezingen in Frankrijk zijn, zoals in veel landen, een belangrijk moment voor de democratie. Maar er gaapt een kloof tussen de berichtgeving in de media over bepaalde extreemrechtse kandidaten – zoals Éric Zemmour of Marine Le Pen en hun stellingen – en de realiteit van het dagelijkse leven van de werknemers. Er zijn dringende zaken die niet kunnen wachten tot april om te worden opgelost. De zorgen in Frankrijk zijn sociale kwesties: lonen, gezondheidszorg, openbare diensten. En niet wat je het meest hoort in de media, zoals immigratie.”

Vakbonden zijn altijd een van de belangrijkste doelwitten geweest van extreemrechts. Bovendien komt u voor in de video waarin Éric Zemmour zijn kandidatuur voor het presidentschap aankondigt. Waarom is het belangrijk dat de antifascistische strijd ook door de vakbonden wordt geleid?

“Extreemrechts is het tegendeel van onze waarden: arbeiders tegen elkaar opzetten, immigranten afwijzen, racisme … We moeten extreemrechts gedachtegoed bestrijden. Waar we maar kunnen, en wie er ook achter zit. Door bijvoorbeeld de regularisatie van werknemers zonder papieren te steunen.”

“Zemmour is de laatste die uit deze doos van fascisten komt. Hij zegt hardop wat Marine Le Pen in het diepst van haar hart denkt. Maar Zemmour mag Marine Le Pen of Éric Ciotti niet aardiger maken. Ze zijn hetzelfde! Ze hebben identieke speeches. Door mijn gezicht op zijn clip te zetten, wijst Zemmour niet alleen met de vinger naar de CGT, maar naar de hele vakbeweging. Het is een trots voor ons om in zijn video te verschijnen. De beste vijand van Zemmour zijn, aangewezen worden als vijand van de mensen tegen wie we vechten, het verduidelijkt de dingen.”

In België is er een juridisering en criminalisering van vakbondsacties. Ondervindt u dezelfde moeilijkheden in Frankrijk?

“In Frankrijk bestaat sinds enkele maanden een uitzonderlijke wet die betogingen zonder voorafgaande toestemming verbiedt. Deze wet doet afbreuk aan de individuele en collectieve vrijheden. We hebben ook activisten die door de politie in hechtenis worden genomen, soms met onmiddellijke veroordeling … als criminelen. We hebben een regionale secretaris die zeventien keer op het politiebureau is gedagvaard en die drie keer voor de rechter is gedaagd omdat hij demonstraties tegen de pensioenhervorming had georganiseerd. Zeventien keer … Het is meer dan onderdrukking, het is meedogenloos!”

“Net als in België wil men vakbondsacties strafbaar stellen. Het eindresultaat is dat vakbonden een doorgeefluik van de macht zijn, die de wetten van de regering begeleiden en geen kritiek leveren op het bezuinigingsbeleid of alternatieven voorstellen. Of de vakbonden gaan in de pas lopen, of we slaan ze in het gezicht.”

“Ik denk dat we de respectieve regeringen moeten uitdagen, maar dat niet alleen. Wij hebben ook een echte campagne op Europees niveau nodig. De vakbonden moeten offensiever zijn over hun rol in de openbare dienstverlening. Wij staan aan de kant van de arbeiders om hen te verdedigen.”

De gevolgen van de gezondheidscrisis voor de werknemers zijn ernstig. Desondanks heeft uw regering ingestemd met het tweede deel van de werkloosheidshervorming. Kan u ons hierover meer vertellen?

“In het kort: vroeger werden werkloosheidsuitkeringen berekend op basis van zes maanden werk, nu is dat vier maanden. Als je de baan die je wordt aangeboden niet aanneemt, worden je rechten beperkt. Ze willen mensen onder hun niveau laten werken.”

“Alle vakbonden waren tegen deze hervorming, maar de regering heeft ze toch aangenomen. Dit bewijst dat de sociale dialoog zijn grenzen heeft. De hervorming bestaat erin te zeggen dat als mensen werkloos zijn, het hun schuld is. ‘Ze zoeken niet genoeg naar werk, ze zijn lui, ze worden betaald om niets te doen’, enzovoort. Dit is bedoeld om mensen zich schuldig te laten voelen. Dit is bedoeld om werkzoekenden een schuldgevoel te geven.”

“In Frankrijk ontvangt echter meer dan de helft van de werklozen helemaal niets. Een heel deel van de werklozen kan niet als profiteurs worden bestempeld, omdat zij niet worden gecompenseerd. Het echte probleem is het gebrek aan werkaanbiedingen. Zelfs al waren alle vacatures ingevuld, dan nog zou 70% van de werklozen overblijven.”

Onze beide landen kampen met een verlies aan koopkracht, met name als gevolg van de stijging van de energie- en gasprijzen. Wat zijn je eisen?

“Ten eerste bestrijden we het idee dat werk een kostenpost is. Werk is een investering. En dus moeten we werknemers betalen volgens hun kwalificaties. Waarom krijgt een verpleegster met drie jaar hogere opleiding niet hetzelfde salaris als iemand met drie jaar hogere opleiding in de industrie? Het is dezelfde graad. Dit verschil draagt bij tot een vergroting van de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen.”

“Ten tweede hebben wij een indicatief minimumloon. Het is niet langer de wettelijke referentie. We stellen voor dit te verhogen tot 2.000 euro. Op dit moment is het 1.400 euro. Na aftrek van de sociale premies komt het netto minimumloon uit op ongeveer 1.200 euro. Dat is niet ver van de armoedegrens. De regering heeft onlangs een energiecheque voorgesteld, die alleen beschikbaar zal zijn voor mensen die minder dan 2.000 euro verdienen. Dit is het bewijs dat we op de goede weg zijn.”

“Tenslotte werken wij aan de kwestie van de lonen buiten de inflatie om. Een salaris is datgene waar je elke maand voor werkt en wat je inbrengt zodat het je hele leven van pas komt: kinderbijslag, werkloosheid, gezondheid, pensioen … Wij strijden tegen de regering-Macron en de rechtervleugel die de lonen willen verhogen maar de sociale bijdragen willen verlagen. Ze willen in de ene zak stoppen wat ze van de andere hebben gestolen. We zullen meer verdienen, maar als we naar het ziekenhuis gaan, betalen we meer, en als we met pensioen gaan, krijgen we minder.”

Het ABVV voert al jaren campagne voor collectieve arbeidsduurvermindering, en de 4-daagse werkweek van 32 uur is een van zijn topprioriteiten. Zal het ook één van uw prioriteiten zijn in de komende presidentiële en wetgevende campagnes?

“Sinds het ontstaan van de arbeidswereld hebben alle belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen in het teken gestaan van de verkorting van de arbeidstijd. We eisen al zes jaar 32 uur, maar niet per se in vier dagen. Voor sommige zware beroepen is het beter die uren over vijf dagen te spreiden.”

“Het idee is eenvoudig: wij zijn een van de meest productieve landen ter wereld. Deze productiviteit moet beter worden gedeeld. Als mensen die werk hebben minder werken, kunnen degenen die geen werk hebben wel werken. Werk is essentieel, maar werk is niet het enige in het leven. Als we meer deelname willen van burgers in verenigingen, sportclubs, enzovoort, moeten we de werknemers de tijd geven. De verkorting van de arbeidstijd is ook een strijd tegen het opgelegde deeltijdwerk, dat vooral vrouwen treft. Voor velen van hen betekent 32 uur meer werken en dus meer verdienen. Ten slotte is minder werken ook goed voor de planeet. Het betekent minder activiteit, minder reizen. Arbeidstijdverkorting is ecologisch.”

Onze vakbondsorganisaties zijn van oudsher betrokken bij de sociale strijd. Vandaag worden zij geconfronteerd met een ongekende noodtoestand op milieugebied. Hoe moeten zij die uitdaging aangaan?

“Er zijn mobilisaties voor het klimaat en sociale mobilisaties. Dus zeiden we tegen onszelf: waarom brengen we ze niet samen? Dus hebben we een collectief opgericht met milieuorganisaties zoals Greenpeace. We werken samen en wisselen uit. Omdat je sociale en klimatologische noodsituaties niet tegen elkaar kunt uitspelen. Het zijn dezelfde noodgevallen. We moeten samen oplossingen vinden om banen te behouden en de lonen te verhogen, en tegelijk de planeet te respecteren en te beschermen.”

“Momenteel strijden wij met dit collectief voor de heropening van een fabriek die gerecycleerd papier maakt. Het is een zeer interessant experiment. Het hele project is gebouwd met de arbeiders die in de fabriek blijven. We moeten de arbeiders vertrouwen, want zij weten hoe we de werkgelegenheid kunnen ontwikkelen.”

“Het milieuvraagstuk is politiek en economisch. Er bestaat niet zoiets als groen kapitalisme. Kapitalisme heeft geen kleur. Het heeft maar één doel: winst maken ten koste van werknemers en de planeet. De vakbonden hebben er alle belang bij hun ervaringen uit de arbeidswereld op tafel te leggen.”

In september was u in Brussel om samen met ons te demonstreren tegen de loonnormwet, die loonsverhogingen zo goed als blokkeert. Waarom is solidariteit tussen vakbonden zo belangrijk?

“De week daarop stond een ABVV-kameraad naast mij aan het hoofd van de mars in Parijs. Het is in de eerste plaats een kwestie van solidariteit, maar het is ook voor onze vakbond dat we komen demonstreren. Om te laten zien dat we gemeenschappelijke eisen hebben. Het is ook een kwestie van vechten tegen sociale dumping, tegen concurrentie tussen arbeiders … Het eerste argument van de bazen als ze ons loon niet willen verhogen is ‘jullie krijgen te veel betaald, kijk maar bij de buren’. Als we zij aan zij mobiliseren voor dezelfde dingen, maakt dat ons sterker.”

Ter afsluiting: wat betekent het woord ‘verzet’ voor u, en hoe ziet u het in het heden en in het dagelijks leven?

“Verzet is essentieel omdat het verwijst naar de geschiedenis en naar het heden. Maar ik denk dat het niet meer genoeg is. Vandaag de dag moet verzet samengaan met concrete voorstellen. We willen niet alleen reageren op de aanvallen van het kapitaal, we willen de wereld veranderen. En om de wereld te veranderen, moeten we ambitieuzer zijn.