Vrouwen zijn hoofdrolspelers in de sociale strijd van gisteren, vandaag en morgen. De Nieuwe Werker wil hen eer bewijzen en stelt elke maand een ABVV-militante aan de lezers voor. Vandaag aan de beurt: BBTK-voorzitter Myriam Delmée.

Een vrouw aan de macht is altijd indrukwekkend. BBTK-voorzitter Myriam Delmée is zelfzeker, intelligent, soms scherp, maar ook lachend, grappig en warm. Dit alles achter haar excentrieke bril. “Het enige excentrieke aan mij”, geeft ze glimlachend mee.

We ontmoetten haar in haar kantoor, gelegen op de vijfde verdieping van de Brusselse Zaveltoren. Wie is Myriam Delmée?

Overtuigend vakbondsman

Myriam groeide op in Dour, “in het hart van de Borinage”, in een links gezin, maar zonder banden met de vakbond. Haar eerste contact met een vakbondsvertegenwoordiger was aan de Université Libre de Bruxelles (ULB). Ze studeerde rechten.

Christian Bouchat, voormalig gewestelijk secretaris van ABVV Horval in Brussel, begeleidde enkele seminaries in het kader van de master sociaal recht.

“Ik luisterde graag naar Christian, een scherpzinnig jurist. Als hij vond dat iets oneerlijk was, zou hij alle mogelijke en meest ondenkbare juridische middelen aanwenden om de passage in de wet te vinden om zijn zaak te verdedigen.”

Myriam betreurt dat er op de universiteit niet altijd ruimte is voor een open geest, voor concepten die niet per se commercieel gericht zijn. Studenten sociaal recht worden aan het eind van hun studie meestal doorverwezen naar advocatenkantoren.

Myriam solliciteerde daarentegen bij alle centrales van het ABVV. Toen ze voor een ABVV-gewest ging werken, merkte een prof tegen haar op: “Maar enfin, je kunt toch wel een echte job vinden?!” Waarop zij antwoordde: “Ik beoefen elke dag sociaal recht. Dat geeft me voldoening.” ‘s Avonds, toen ze haar werk verliet, had Myriam de indruk dat ze mensen had geholpen en dus haar rol had vervuld.

Van jurist tot BBTK-voorzitter

“Ik werkte vier jaar in een ABVV-gewest als advocaat. Ik nam de tijd om een kind te krijgen, mijn zoon, die ik alleen opvoedde. Maar ik had een geweldig team achter me.”

Toen ze op federaal niveau aankwam, dacht Myriam dat ze regelmatigere werkuren zou hebben, een 9 to 5. “Dat was naïef”, lacht ze vandaag. “Ik volgde de sociale commissies. Schrijven van pamfletten, artikels, dat was ook voor mij.”

“Zonder mijn delegees ben ik niets”

Na vier jaar werd het federaal secretariaat van de BBTK uitgebreid van 8 tot 10 personen. Door het gendermainstreamingbeleid van de centrale zochten ze twee vrouwen. “Ik ben het product van quota,” grapt Myriam. “Duidelijk maken dat iemand vanuit de universiteitsbanken, zonder ervaring op het terrein, federaal secretaris kan worden in handel, dat was geen evidentie. Mijn kijk op werk was theoretisch. Maar ik kon rekenen op fantastische delegees die me alles hebben uitgelegd. Zonder mijn delegees ben ik niets,” geeft ze toe.

In 2006, twee jaar na haar benoeming tot federaal secretaris, vertrok de toenmalige BBTK-voorzitter met pensioen. “Ik had het meeste anciënniteit. Ze zochten een Franstalige vrouw om ondervoorzitter te worden en zo kwam ik op 34-jarige leeftijd op die positie terecht.”

In 2019, net voor de coronacrisis, werd Myriam voorzitter van de bediendecentrale. Gevraagd om zichzelf te beschrijven, kiest ze voor een telefoontje naar een vriendin en collega, Catherine, een beetje zoals in het spelprogramma ‘Wie wordt Multimiljonair?’, een joker zeg maar. “Eerlijk, bekwaam, rechtdoorzee en strijdvaardig”, zo beschreef ze Myriam.

Vrouwen op de werkplek

De BBTK is als centrale bevoegd voor veel door vrouwen gedomineerde beroepen: handel, industrie (chemie bijvoorbeeld), social profit, diensten …

“Op de werkvloer blijven wij vrouwen de eeuwige vergetenen. Allereerst door de overheid. Vrouwen blijven beperkt tot secundaire rollen. We worden gestraft in onze keuzes voor de opvoeding van kinderen, ouderschapsverlof, enzovoort.”

Volgens haar is er eerder sprake van sociale achteruitgang in belangrijke dossiers als de individualisering van socialezekerheidsrechten, toegankelijke pensioenen … Hetzelfde geldt voor deeltijds werk. “Een delegee van Carrefour, midden in een herstructurering, zei me ooit dat ze liefst bij haar man zou weggaan, maar het zich niet kon veroorloven als deeltijdse werknemer, dus bleef ze maar bij hem.”

“Gendergelijkheid gaat ook over de vrijheid om je eigen levenskeuzes te maken”

Voor Myriam zijn dit soort situaties onaanvaardbaar. Gendergelijkheid gaat ook over de vrijheid om je eigen levenskeuzes te maken. We zijn in de praktijk nog ver verwijderd van gelijkheid. Maar wij geven de strijd niet op. Een positief punt is dat de syndicalisatiegraad in vrouwensectoren zeer hoog is. “Dit zijn dames die weten hoe ze moeten vechten”, zegt ze trots.

Nu we het toch over de rol van vrouwen op het werk hebben, maken we van de gelegenheid gebruik om haar te vragen hoe het is om één van de hoogste vrouwelijke vakbondsvertegenwoordigers binnen het ABVV te zijn.

“Het is niet eenvoudig, want net als elders op de werkvloer moet je als vakbondsvrouw nog meer je plek opeisen.” Volgens Myriam zullen er nooit grote macho-uitspraken uit de organisatie komen, maar hebben vrouwen in het dagelijks leven te maken met kleine macho-gebaren.

“Een man die iets zegt dat nergens op slaat, wordt meteen geloofd. Een vrouw, zeker als ze jong is, moet altijd aantonen dat ze gelijk heeft. Dit zijn onbewuste gebeurtenissen die misschien onschuldig lijken, maar die gecorrigeerd moeten worden.” En Myriam doet dat bij elke gelegenheid.

Maar gelukkig ziet ze de dingen veranderen. “Vandaag hebben we mannelijke syndicalisten die zeggen dat ze niet op die of deze vergadering aanwezig kunnen zijn op dit of dat tijdstip omdat ze hun kinderen naar school moeten brengen. Ik moet dan glimlachen. Moeilijke werktijden zijn altijd een van de grootste obstakels geweest voor vrouwen om door te groeien naar belangrijke posities.”

Lidl, belangrijke overwinning

Als we de BBTK-voorzitter vragen om te vertellen over een vakbondsoverwinning die haar heeft getekend, vertelt ze over de strijd van de Lidl-afgevaardigden in 2018. Met een glimlach op haar gezicht en een zekere emotie in haar stem. De werknemers hadden besloten te staken omdat de werkomstandigheden ondraaglijk waren.

“We waren in een vergadering met de directie. Een winkel besloot te sluiten. Alle afgevaardigden waren er, ze begonnen de ene na de andere telefoontjes te krijgen. Nog een winkel dicht, en nog één. Uiteindelijk kwamen we op 320 gesloten winkels. Dat geeft kippenvel.”

Voor Myriam was dit duidelijk een organisch groeiende beweging.

Wat volgde waren acht dagen staking. “Mijn jonge delegees bij Lidl sliepen in hun auto’s voor het magazijn, ondanks de kou. Wat een vastberadenheid”, zegt ze trots. Deze strijd heeft veel verbeterd bij Lidl: meer werkvolk, betere contracten, minder flexibiliteit, minder jobstudenten, meer omkadering van studenten, hogere lonen… Bijna vijf jaar later is er echter nog steeds geen definitief akkoord.

“We willen een akkoord over alles.” En Myriam is een doorzetter, ze gaat tot het eind. De BBTK maakt hier een breekpunt van.

Toekomst van vakbonden

“Onze manieren van werken evolueren niet snel genoeg. We gaan een moeilijke tijd tegemoet,” zegt ze. “Het regeringsbeleid op vlak van subsidies en andere zaken dwingen ons voortdurend onszelf opnieuw uit te vinden.”

De andere uitdaging, de leden. “Veel mensen zijn zich niet bewust van het belang van een maatschappelijke tegenmacht, van een vakbondsorganisatie, van een mutualiteit. Ook al kost het veel tijd en moeite, moeten we ons ook richten op groepen die niet meteen de reflex hebben zich aan te sluiten bij de vakbond, zoals jongeren.”

Volgens Myriam is het essentieel om steeds opnieuw uit te leggen waarom een vakbondsorganisatie fundamenteel is en niet alleen dient om uitkeringen of syndicale premies te betalen. “Het zijn organisaties die elke dag strijden voor een bepaalde maatschappijvisie.”