Telewerken is voor veel Belgen voorlopig een blijver. Velen telewerken voltijds of bijna voltijds. Het systeem mag dan zijn voordelen hebben, het heeft ook valkuilen.
Moeite om zich los te maken van het werk. Constante e-mails. Werk dringt binnen in de privésfeer. Thuis wordt ‘werkplek’ en werkplek wordt ‘thuis’. De duurtijd van de crisis, het gebrek aan perspectief en het gebrek aan contact met collega’s kunnen zwaar wegen.
“Ik telewerk, samen met mijn partner, in een kleine flat zonder kantoor. Ik heb gezondheidsproblemen (hernia) die rechtstreeks verband houden met de slechte werkinfrastructuur. Dat leidt tot slaapproblemen, stemmingsproblemen, enzovoort. Gelukkig zit de relatie met mijn partner goed, ondanks een wisselende stemming.”
“Ik heb besloten een werkritme aan te houden zoals op kantoor. Ik begin om 8 uur en stop ermee om 16.30 uur. Deze ‘striktheid’ brengt mij structuur bij. Ik heb echter wel de indruk dat ik een grotere mentale werklast heb. Dit is allicht te wijten aan een gebrek aan onderscheid tussen werk en gezin.”
“Mijn partner daarentegen heeft meer moeite met deze grenzen en overschrijdt regelmatig haar uren. Zij blijft te veel verbonden. Ze leest haar e-mails ‘s avonds, in het weekend, enzovoort, en heeft op elk moment telefoongesprekken en mailcontacten. Ik probeer haar wat in bedwang te houden, anders zou het een probleem kunnen worden.”
– Erik, werknemer en delegee
Structuur
Telewerken kan gemakkelijk verandering brengen in de werktijd, de tijdsbesteding en het evenwicht tussen werk en privé.
In 2020 publiceerde Cohezio, een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, een reeks nuttige tips om het hoofd boven water te houden en de mentale gezondheid te bewaren bij langdurig telewerken. Deze tips en trucs zijn nog steeds geldig.
Het is belangrijk, ook en zeker thuis, om een duidelijk schema op te stellen. Periodes van werk en ontspanning moeten duidelijk worden afgebakend. Het idee is om een ‘gewone’ structuur te behouden. Je staat op, kleedt je aan, eet, en ‘gaat aan het werk’.
Het beste – indien mogelijk – is een ruimte vrij te maken om te werken, of zelfs een kamer waar je je kunt afzonderen. Ruim elke dag na werktijd de werkplek op en schakel de pc uit. Stel ten slotte duidelijke regels op met je manager en collega’s: wanneer ben je bereikbaar, hoe laat begin en eindig je je werkdag, hoe flexibel zijn je werktijden en in welke mate?
Sociaal contact
Hoewel het essentieel is om lichamelijk contact in deze tijd te beperken, is het belangrijk om contact te houden met collega’s. Virtuele vergaderingen of telefoongesprekken zijn zeker minder aangenaam dan echte, maar ze zijn noodzakelijk om contact te houden, op de hoogte te blijven en gemotiveerd te blijven op het werk. Veel werknemers hebben last van een gevoel van isolement als gevolg van lange periodes van thuiswerk. Aarzel niet om contact op te nemen met je collega’s.
“Telewerken heeft gevolgen voor de geestelijke gezondheid. Als je thuis geen werkruimte kunt inrichten, wordt de eetkamer al snel een kantoor. De grenzen vervagen. Ik ben meer verbonden dan vroeger, want in mijn job als sociaal-cultureel begeleider is dat contact nodig. Sinds het begin van de gezondheidscrisis is alles virtueel geworden. Ik hou echter mijn gewone werkuren aan om werk en privé gescheiden te houden.”
“Als delegees zijn wij ook de stem van onze collega’s wanneer die moeilijkheden ondervinden. We kaarten die problemen aan binnen het CPBW.”
– Sabrina, facilitator en delegee
Deconnecteren
Internet en ‘overconnectie’ (te lang bereikbaar blijven) kunnen leiden tot angstgevoelens. Er is veel informatie, er zijn veel prikkels. Wanneer je telewerkt met één oog op het computerscherm en het andere oog op de telefoon, sta je voortdurend in contact met bronnen van informatie.
Dit moet je onder controle houden. Hoe? Door je te beperken tot de essentiële informatie. Bijvoorbeeld door een paar keer per dag, op vaste tijdstippen, nieuwswebsites en sociale media te checken om te voorkomen dat je wordt overweldigd.
Het is ook aan te raden bepaalde momenten van de dag volledig ‘offline’ te gaan. Je wordt dan minder gestoord terwijl je bijvoorbeeld voor een langere periode uiterst geconcentreerd moet werken.
Slaap
Ook hier, verbreek de verbinding! Neem voldoende rust (gemiddeld 8 uur per nacht). Telewerken bespaart reistijd, die kan worden gebruikt voor lichamelijke activiteit. Vooral omdat telewerk (net als kantoorwerk) zijn deel van de spier- en skeletaandoeningen genereert. Dat kan nog erger worden door soms gebrekkige infrastructuur en het gebrek aan beweging. Die fietstocht van of naar het werk of het station valt immers ook weg.
De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 van 26 januari 2021 betreffende aanbevolen of verplicht telewerk in verband met de coronacrisis is gesloten voor een beperkte periode. Onlangs is de geldigheid van deze cao met drie maanden verlengd tot en met 31 maart 2022.
