3 december is de Internationale Dag van Personen met een Handicap. De Nieuwe Werker ging op bezoek bij Thomas Dehoux. Hij werkt al acht jaar als onthaalmedewerker in een maatwerkbedrijf en was er vakbondsdelegee. Slechtziend, maar toegewijd en professioneel.

Op z’n 19de wordt bij Thomas een genetische aandoening vastgesteld die leidt tot stelselmatig verlies van z’n gezichtsvermogen. Wanneer Thomas dit verdict te horen krijgt, raakt hij in een depressie. Een jaar lang. “Ik had thuis kunnen blijven,” erkent Thomas, “maar ik had het geluk dat mijn ouders me aanmoedigden om verder te gaan.”

Thomas volgt een opleiding bij de Brailleliga in Brussel, de vereniging voor hulp aan blinde en slechtziende personen in België. Hij kan meteen daarna aan de slag als administratief medewerker bij het Fonds voor Arbeidsongevallen. Maar wanneer z’n stage afloopt, moet hij proeven afleggen om er te kunnen blijven werken. “De tests werden wat aangepast,” zegt Thomas, “in de zin dat ik wat meer tijd kreeg om ze af te werken, maar dat was niet genoeg.” Een jaar werkloosheid volgt.

Alles verandert wanneer z’n begeleidende maatschappelijk werker voorstelt te solliciteren op een vacature van onthaalmedewerker bij maatwerkbedrijf ‘Les Ateliers de Mons’ en de vzw ‘Les Amis des Aveugles’ een ondersteunende belangenvereniging die ook in Vlaanderen actief is, Vrienden der Blinden. “Ik solliciteerde, had een gesprek en werd aangenomen”, vertelt Thomas trots.

Beperking als troef

Vandaag ziet Thomas alleen nog silhouetten. Hij kan geen kleuren onderscheiden. Maar dat weerhoudt hem niet zijn werk te doen.

Hij beantwoordt de telefoon, verwelkomt bezoekers, verwijst ze door naar de juiste afdeling, behandelt binnenkomende en uitgaande post en pakketten en voert administratieve taken uit. “Voor sommige taken, zoals het vernietigen van vertrouwelijke documenten, is een handicap zelfs een voordeel,” voegt Thomas toe.

“Vakbondswerk loont.”

— Thomas Dehoux

Vakbondswerk

De voorbije jaren, van 2021 tot de afgelopen sociale verkiezingen van mei 2024, was Thomas delegee voor vakbond ABVV. Op vraag van z’n collega’s. Hij zetelde in de ondernemingsraad en het comité voor welzijn en preventie op het werk. “Mijn ouders waren ABVV-leden”, geeft Thomas aan. “Het waren overtuigde socialisten. De vraag voor welke vakbond ik zou opkomen, moest ik me dus niet eens stellen.”

“Thomas, dat is iemand waar je altijd kan op rekenen. Hij staat er altijd”, zegt Lionel Quebella, vakbondssecretaris van de Algemene Centrale die in de regio Bergen de maatwerkbedrijven opvolgt. De afgelopen jaren heeft de vakbondsafvaardiging een aantal dingen in gang gezet: gezonde voeding voor de werknemers, bewegingslessen, fruitmanden … Maar de delegees stonden er ook als het ging om de begeleiding en opvolging bij de re-integratie van een ontslagen collega, klinkt het.

“Vakbondswerk loont echt”, bevestigt Thomas. Een goed voorbeeld zijn de maaltijdcheques en het pensioensparen. “Voordelen voor werknemers die in de sector van de maatwerkbedrijven niet voorzien zijn, maar die men hier wel heeft ingevoerd na syndicaal werk”, legt Lionel uit.

Maatwerk en winst

“Thomas werkt bij een voorbeeld van een goede leerling in de sector”, verduidelijkt Lionel. “Maar niet in alle maatwerkbedrijven, de voormalige beschutte en sociale werkplaatsen, gaat het er zo aan toe.”

Op 21 en 22 november organiseerde de Algemene Centrale nog een congres voor de maatwerkbedrijven. De bevindingen op het terrein zijn ontgoochelend en alarmerend: oorspronkelijk opgericht om mensen met een beperking in staat te stellen een duurzame en gepaste job te vinden, blijkt dat vandaag de winstgevendheid primeert op het welzijn van de werknemers.

“Bij ‘Les Ateliers de Mons’ en ‘Les Amis des Aveugles’ gaat nog veel aandacht aan het aanpassen van werkplekken. Maar de algemene trend in de sector is om de ‘meest rendabele mensen’ aan te nemen om vervolgens zo veel mogelijk winst te maken”, betreurt Lionel. “Personen met zeer lichte beperkingen worden aangenomen. Het productietempo wordt verhoogd, de productiviteitseisen gaan omhoog en de werknemers worden onder druk gezet”, benadrukt Lionel. “De sector mist zijn essentie.”

Lange weg te gaan

Thomas is slechts één voorbeeld van hoe werknemers met een beperking volwaardige werknemers zijn met talenten en vaardigheden. Wanneer bedrijven het voortdurend over de ‘war for talent’ hebben, of ‘de krapte op de arbeidsmarkt’ kunnen ze het zich niet permitteren om talent links te laten liggen. En toch zijn de kansen op werk voor mensen met een beperking … beperkt.

Recent onderzoek van Acerta stelt dat we steeds meer mensen met een fysieke of mentale beperking tellen op de reguliere arbeidsmarkt: op een jaar tijd zou het percentage van werknemers met een beperking in de Belgische ondernemingen (maatwerkbedrijven uitgezonderd) met bijna 15% zijn toegenomen. Maar volgens datzelfde onderzoek is slechts 1 op de 369 werknemers of 0,27% op onze arbeidsmarkt iemand met een beperking. Volgens Statbel heeft slechts 1 op 5 van de mensen met een beperking of 23% een job.

Om iedereen kansen te geven vindt Lionel dan ook dat er ook in de privésector, net als in de publieke sector, verplichte quota’s moeten worden ingevoerd. Thomas concludeert: “Veel mensen met een handicap kunnen heel wat verschillende taken uitvoeren, al dan niet mits enkele kleine ingrepen op de werkvloer. Werken is belangrijk. Voor je eigenwaarde, om je nuttig te maken, om je situatie niet te ondergaan maar actief te zijn, om anderen te laten zien dat het kan.”

‘Vrienden der Blinden’ helpt mensen met een visuele beperking en komt op voor hun belangen. Therapeutische diensten, mobiliteitshulp (blindengeleidehond, wandelstok …), opvang voor volwassenen, terugkeer naar de arbeidsmarkt … behoren tot hun missies.

Iedereen kan ‘Vrienden der Blinden’ helpen door plastic dopjes te verzamelen. De vereniging verkoopt die als grondstof aan een recyclagebedrijf en financiert zo de opleiding van blindengeleidehonden. Je kan zelf inzamelen, maar ook in je bedrijf een inzamelpunt opzetten.

Meer info: www.vriendenderblinden.be of op sociale media