De loonkloof v/m is in de laatste tien jaar lichtjes verkleind, maar van een echte aardverschuiving is voorlopig nog geen sprake. Vrouwen verdienen nog steeds aanzienlijk minder dan mannen.

De loonkloof tussen vrouwen en mannen bedraagt 22,7 procent in ons land. Vrouwen verdienen bijna een kwart minder dan mannen. Dit is een berekening voor alle werknemers samen, ongeacht de functie, de sector, de arbeidsduur, enzovoort.

Een deel van de loonkloof v/m valt te verklaren op basis van objectieve criteria. Vrouwen en mannen nemen verschillende posities in op de Belgische arbeidsmarkt. Dit gebeurt deels vrijwillig, maar evenzeer onvrijwillig. Vrouwen worden van jongs af aan vaker dan mannen gestimuleerd om een baan op te zoeken in bijvoorbeeld de zorgsector of in het onderwijs. Dat zijn twee typisch zogenaamd ‘vrouwelijke’ sectoren. Deze beroepen worden doorgaans minder goed betaald en dat verklaart voor een deel de loonkloof.

(On)vrijwillig deeltijds

De grote meerderheid van de deeltijdse werknemers (80%) zijn vrouwen. Dit is in veel gevallen geen vrijwillige keuze. De sectoren waarin deze vrouwen aan de slag zijn, bieden vaak geen voltijdse contracten (bijvoorbeeld in de distributie of retail).

Omwille van familiale redenen maken vrouwen sneller gebruik van deeltijdse stelsels, om zorg voor kinderen of zieke familieleden op te nemen. Deze klassieke rolverdeling, en het feit dat mannen bijvoorbeeld minder recht hebben op geboorteverlof dan vrouwen, houdt vrouwen vaker thuis en beperkt de mogelijkheden om promotie te maken en zo een beter loon te verdienen.

Volgens het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) is 49 procent van de loonkloof op deze manier te verklaren. “Maar verklaard wil nog niet zeggen gerechtvaardigd”, zo voegt het instituut er onmiddellijk aan toe. De situatie waarin vrouwen zich op de arbeidsmarkt bevinden is op zichzelf al een gevolg van discriminatie, van hardnekkige vooroordelen over welke rol vrouwen en mannen opnemen in de samenleving.

Discriminatie

De rest van de loonkloof (51%) valt dus niet te verklaren aan de hand van objectieve criteria. Vrouwen die exact dezelfde functie uitoefenen als hun mannelijke collega’s, worden hiervoor minder goed betaald. Dit gaat lijnrecht in tegen het principe van gelijk loon voor gelijk werk.

Nog volgens het IGVM “blijft loondiscriminatie meestal verborgen. Zo worden er soms systematisch verschillende benamingen gebruikt voor de functies van vrouwelijke en mannelijke werknemers en worden er aan die functiebenamingen andere loonschalen gekoppeld. Dikwijls weten werknemers niet hoeveel hun collega’s exact verdienen. Op die manier kunnen zelfs flagrante verschillen onopgemerkt blijven.”

De ‘niet te verklaren’ loonkloof is dus het gevolg van loonverschillen louter en alleen omwille van iemands vrouw-zijn. Dat is pure discriminatie. De strikte loonkloof bedraagt 9,2 procent voor het jaar 2021. Het IGVM spreekt van een lichte daling ten opzichte van het jaar voorheen. De loonkloof is aanzienlijk hoger in de privésector (20%) dan in de publieke sector (5%).

Absolute cijfers

Wanneer we de loonkloof bekijken in absolute cijfers, zien we dat vrouwen elk jaar een pak rijkdom mislopen. In 2018 werd er bijvoorbeeld een totaal van 137 miljard euro aan lonen uitbetaald aan mannen en vrouwen. Bij een perfect verdeling hadden vrouwelijke werknemers daarvan ongeveer 67 miljard moeten ontvangen, want vrouwen vertegenwoordigen 48,5% van de werkende bevolking. In werkelijkheid was het echter maar 59 miljard, oftewel 8 miljard euro minder.

Gecorrigeerd voor arbeidsduur zou dit nog steeds neerkomen op ruim 3 miljard euro dat vrouwen elk jaar te weinig betaald worden.

Wet van 2012

De wet van 22 april 2012 ter bestrijding van de loonkloof tussen mannen en vrouwen moest een einde maken aan deze discriminatie. Sindsdien zagen we wel een stelselmatige maar bescheiden verbetering. Van een echte aardverschuiving is helaas nog geen sprake.