De coronapandemie legt maatschappelijke pijnpunten bloot. Eén daarvan is de nijpende ongelijkheid. Die kent verschillende dimensies, zo lezen we in de sociaaleconomische barometer van het ABVV.

“Lonen van managers stegen meer dan die van huishoudhulpen”, zo kopt De Standaard van 14 december 2021. Wie het al vrij goed heeft, doet daar in tijden van corona nog een schepje bovenop. Wie pre-corona al miserie kende, of op het randje balanceerde, gaat er in de meeste gevallen niet of amper op vooruit.

Loonkloof

Matthias Somers van Denktank Minerva schetst het als volgt. “Globaal gezien stijgen de lonen dus het sterkst aan de bovenkant van de loonsverdeling en zijn ze het sterkst gedaald voor wie een beroep uitoefende dat 10 tot 25 procent minder verloond werd in 2015 dan het globale gemiddelde.”

Onderzoek van de Nationale Bank toont aan dat het gemiddelde inkomensverlies door corona aanzienlijk groter was in de lagere inkomensgroepen. Werknemers in deze huishoudens werken vaker met flexibele en tijdelijke contracten, contracten die het eerst werden opgezegd bij het begin van de crisis. Bovendien zijn de minst betaalde jobs terug te vinden in die sectoren die het meest met tijdelijke werkloosheid werden geconfronteerd of waar werknemers in volledige werkloosheid terecht kwamen.

De loonkloof diept zich dus verder uit, op een moment dat de bedrijfswinsten stilaan nieuwe recordhoogtes bereiken.

Wie werkzoekend was, vond tijdens de coronacrisis moeilijker een baan dan ervoor. Door de opeenvolging van lockdowns in 2020 werden werkgevers terughoudender in het aanwerven van nieuw personeel. Naarmate de crisis in 2020 vorderde, nam het aantal werkzoekenden dat een transitie maakte naar een job, steeds verder af in vergelijking met 2019.

Gezondheidskloof

De slogan “voor het virus is iedereen gelijk” lijkt overigens niet te kloppen. Corona raakte niet  iedereen gelijk. Hoe lager het inkomen, hoe hoger de kans op sterfte door corona. De oversterfte door corona bij ouderen met een laag inkomen blijkt uit cijfers van de Socialistische mutualiteiten drie keer zo groot te zijn als bij mensen met een hoog inkomen.

Deze gezondheidskloof bestaat ook buiten de coronapandemie. Hogere sociale status (inkomen, opleiding, enzovoort) gaan doorgaans gepaard met een hogere levensverwachting. De gezonde levensverwachting van een 25-jarige kortgeschoolde man bedraagt bijvoorbeeld amper 62 jaar. Dit wil zeggen dat hem geen enkel pensioenjaar gegund wordt in goede gezondheid of zonder fysieke beperking.

Demograaf Patrick Deboosere doorprikte al eerder die eenzijdige hoeraverhalen over stijgende levensverwachting. “Dat meer mensen de kans krijgen ouder te worden, is een goeie zaak. Maar dat wil nog niet zeggen dat we allemaal langer leven.” Het menselijk lichaam verslijt, en helaas slijt dat sneller in de lagere sociale klassen dan in de hogere.

Voedselbanken

In 2020 verdeelden de voedselbanken 24 procent meer maaltijden dan in 2019. Jaar op jaar hebben meer mensen nood aan ondersteuning om de meest elementaire behoefte te dekken: voedsel. Afhankelijk van de maand deden in 2020 tussen 175.000 en 195.000 mensen een beroep op voedselhulp.

Onhoudbare situatie

Deze maatschappelijke scheeftrekking is onhoudbaar op lange termijn. Lonen moeten dringend opgewaardeerd worden.

Het is onaanvaardbaar dat vakbonden tegenwoordig de vrijheid niet meer hebben om voor alle werknemers loonsverhogingen te onderhandelen. Dat komt door de wet op de loonnorm, de zogenaamde wet van ’96. Deze wet moet dringend herzien worden in het voordeel van de werknemers.

Daarnaast moet het minimumloon verder omhoog. Als vakbond zijn we tevreden met een eerste stap in die richting met het sociaal akkoord van juni 2021. We blijven voort strijden voor een verdere verhoging tot een minimum van 14 euro bruto per uur of 2.300 euro bruto per maand.