Sociale zekerheid, gezondheidszorg en sociaal overleg zijn drie buffers die onze samenleving tijdens de coronacrisis min of meer overeind hielden. Dat blijkt uit de sociaaleconomische barometer van het ABVV.

De teller van de coronadoden in ons land loopt stilaan op tot ongeveer 28.000. Toch had het allemaal nog véél erger kunnen zijn. Enkele buffers bespaarden ons van nog meer onheil.

Gezondheidszorg

De gezondheidszorg was de allereerste buffer. Daar kwamen de coronaslachtoffers immers als eerste terecht.

Onze openbare gezondheidszorg is er voor iedereen, arm of rijk. In landen waar privébedrijven een (groot) gedeelte van de gezondheidszorg voorzien, is die universele toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg niet gegarandeerd. Bovendien zet openbare gezondheidszorg meer in op preventie, omdat investeringen hierin op lange termijn zichzelf terugverdienen. De crisis toont aan hoe essentieel deze investeringen zijn voor de samenleving als geheel.

Wanneer de kwaliteit (zoals vastgesteld in de Euro Health Consumer Index 20181) wordt vergeleken met de publieke uitgaven die er tegenover staan (uitgaven per persoon, aangepast naar koopkracht) dan blijkt dat België een gezondheidszorg van erg hoge kwaliteit heeft. In het algemeen moet het niet verbazen dat publieke investeringen leiden tot een hogere kwaliteit. De besparingen die de afgelopen jaren werden doorgevoerd, brengen deze hoge score op termijn in gevaar.

Sociale zekerheid

Ons systeem van sociale zekerheid is iets om fier op te zijn. In het begin van de coronapandemie kwamen al snel honderdduizenden werknemers in het sociaal vangnet terecht. Hun bedrijven sloten tijdelijk de deuren of de productie werd teruggeschroefd. Anderen verloren hun baan helemaal.

De sociale zekerheid vijlde de scherpste kantjes van deze gevolgen weg.

Het ingrijpen van de overheid – vaak op vraag van en in samenwerking met de sociale partners –zorgde ervoor dat de impact op het inkomen in vergelijking met andere landen beperkt bleef. Volgens de Europese Commissie zou zonder overheidsingrijpen in België het gemiddeld beschikbaar gezinsinkomen met 4% gedaald zijn. Door de verschillende maatregelen is de impact op het gezinsinkomen beperkt gebleven tot 2%.

Tijdens de piek in april 2020 zaten er meer dan een miljoen werknemers in het systeem van tijdelijke werkloosheid.

Sociaal overleg

In andere landen – meest opvallend de Verenigde Staten – komen werknemers massaal op straat te staan omdat economische sectoren quasi volledig tot stilstand kwamen. Dit knipt elke band met de vroegere werkgever door, hetgeen de kansen op hertewerkstelling in economisch betere tijden verkleint.

De vakbonden speelden een essentiële rol in de verbetering van het systeem van tijdelijke werkloosheid. Dankzij druk van het ABVV werd de uitkering opgetrokken tot 70% van het begrensde brutoloon (+ een toeslag van €5,63 per dag).

Ook in de geleidelijke werkhervatting speelden de sociale gesprekspartners hun rol voor de goede uitvoering van de vele veiligheids- en beschermingsmaatregelen op de werkvloer. Om de ondernemingen te helpen bij de geleidelijke hervatting van de economische activiteiten na de crisis als gevolg van het coronavirus, hebben de sociale partners, in overleg met de administratie, een generieke gids opgesteld. Deze gids biedt een kader met maatregelen die door de verschillende sectoren en door elke werkgever specifiek kan worden aangepast om ervoor te zorgen dat activiteiten hervat kunnen worden in zo veilig mogelijke omstandigheden.

Sociaal overleg is essentieel om sociale drama’s te vermijden en voor de veilige organisatie van het werk.