De moord op de twee vakbondsmannen in 1936 werd herdacht in Antwerpen.

De gebeurtenissen vinden plaats in de nacht van 22 op 23 mei 1936 in Antwerpen. De vakbondsmensen Albert Pot en Theo Grijp, 19 en 37 jaar oud, worden door fascisten vermoord. Dit leidt tot een grote nationale staking. De stakingsgolf brengt uiteindelijk de invoering van een minimumloon, betaalde vakantie en kortere werktijden.

Zesentachtig jaar later zijn we het niet vergeten. Op 21 mei organiseerden ABVV-militanten in Antwerpen een symbolische mars en huldigden ze een gedenkplaat in ter nagedachtenis van de twee kameraden, slachtoffers van fascisme.

Ellende van het interbellum

In 1936 was de sociale toestand in België erbarmelijk. De ineenstorting van de prijzen veroorzaakte een daling van de economische activiteit. Eén van de gevolgen: een sterk gestegen werkloosheid. De ontevredenheid was groot. Het interbellum, de periode tussen de twee wereldoorlogen, was synoniem met ellende.

Tegelijkertijd nam een ander verontrustend verschijnsel toe: de opkomst van extreemrechts in Frankrijk, Spanje, Duitsland, maar ook in België. De verkiezingen kwamen eraan en de fascisten van Rex en de VNV ruiken hun kansen …

Moorden

Albert Pot was propagandaleider bij de Syndicale Jeugd. Theo Grijp maakte deel uit van de leiding van de Belgische transportbond BTB. Op de avond van 22 mei, twee dagen voor de verkiezingen, werden fascisten opgemerkt die affiches ophingen in de buurt van het BTB-gebouw. Gealarmeerd ging een groep vakbondsmensen in de achtervolging. Eén van de fascisten opende het vuur; Albert Pot werd geraakt. De achtervolging gaat door. Dezelfde fascist schiet ater ook Theo Grijp neer.

Nationale staking

Tienduizenden Antwerpenaren, met rode vlaggen met zwarte randen, vergezelden de twee vakbondsmannen op hun laatste tocht naar het kerkhof. De begrafenis veranderde in een protestmars tegen de fascisten die de dag ervoor uiterst goed hadden gescoord in de verkiezingen.

“Je voornaam is Waals of Vlaams. Je achternaam is arbeider”, luidde het op de spandoeken.

De Antwerpse dokwerkers staakten 24 uur lang. De beweging kreeg al snel een extra dimensie. De arbeiders eisten een loonsverhoging van 14 frank per dag. Zij kregen gezelschap van andere sectoren, zoals diamantbewerkers en transportarbeiders. De beweging verspreidde zich over het hele land. Op 15 juni waren er 150.000 stakers, op de 16de 250.000, op de 17de meer dan 400.000, en op de 18de een half miljoen.

Grondslagen sociale zekerheid

Deze mobilisaties markeerden de geschiedenis van de Belgische arbeidersklasse. De arbeiders wonnen een loonsverhoging van 7%, een 40-urige werkweek en betaalde vakantie van ten minste 6 dagen per jaar. Maar ook: ziekteverzekering, de oprichting van paritaire comités met werknemers- en werkgeversvertegenwoordigers en een verhoging van de kinderbijslag. Dit zijn de fundamenten van onze huidige sociale zekerheid.

Eerbetoon

86 jaar later zijn de kameraden het nog niet vergeten. Op 21 mei 2022 kwamen ongeveer tweehonderd syndicalisten in Antwerpen bijeen om de laffe moorden op Pot en Grijp te herdenken.

Bruno Verlaeckt, voorzitter van ABVV Antwerpen, nam het woord. “Vandaag strijden wij voor meer koopkracht, terwijl het Vlaams Belang in het Europees Parlement tegen een verhoging van het minimumloon stemt. Extreemrechts staat vijandig tegenover organisaties die opkomen voor de belangen van werknemers en de meest kwetsbaren.”

“In 1936 werden onze twee vakbondsvrienden doodgeschoten. Vandaag probeert het Vlaams Belang nog steeds de macht van de vakbonden in te perken, bijvoorbeeld met voorstellen over rechtspersoonlijkheid.”

‘No Pasarán’

Tot slot herinnerde Bruno aan het beroemde , een verwijzing naar de slogan van de 35.000 antifascisten van de Internationale Brigades die vanuit meer dan 80 landen over de hele wereld waren afgereisd om aan de zijde van de Republikeinen tegen de fascisten van generaal Franco te vechten in de Spaanse burgeroorlog.

De actie eindigde in de gebouwen van BTB, waar een gedenkplaat met de gezichten van de twee vakbondsmannen werd onthuld.