Sterfgevallen door extreme hitte, kanker door blootstelling aan UV-stralen, verwondingen door extreme weersomstandigheden: de gevolgen van de klimaatopwarming zijn ernstig voor de werknemers, overal ter wereld.

28 april is de Werelddag voor veiligheid en gezondheid op het werk. Een dag van preventie, die ook een eerbetoon is aan de slachtoffers van werkgerelateerde ongevallen en ziekten. Dit jaar waarschuwen het Internationaal Vakverbond en de Internationale Arbeidsorganisatie (agentschap van de Verenigde Naties waarin regeringen, werknemers- en werkgeversorganisaties zetelen) voor de risico’s van klimaatverandering voor de gezondheid van werknemers.

Altaf Hossain, een timmerman in Bangladesh, vreest dat het steeds moeilijker zal worden om werk te vinden: “Werknemers zijn niet verantwoordelijk voor de klimaatverandering, maar ze raken wel alles kwijt wat ze bezitten. We moeten ons organiseren en verandering eisen.”

Risico’s voor gezondheid, veiligheid en jobs

“De gevaren die gepaard gaan met klimaatverandering hebben veel wetenschappelijk bewezen gevolgen voor de gezondheid: verwondingen, kanker, hart- en vaatziekten, aandoeningen aan de luchtwegen, aandoeningen van het netvlies, geestelijke gezondheidsproblemen, enz.”, zo lezen we in een IAO-rapport. Tegelijkertijd zijn ook de materiële risico’s aanzienlijk, met veel jobs – en dus inkomens en bestaansmiddelen – die in gevaar worden gebracht door natuurrampen en schade door klimaatverschijnselen: “de financiële gevolgen door productiviteitsverlies, verstoring van activiteiten en beschadigde infrastructuur zijn ook aanzienlijk”. Extreme natuurverschijnselen zijn ook verantwoordelijk voor ongevallen, gewonden en doden, vooral onder veiligheids-, reddings-, nood- en opruimpersoneel.

“Veel extreme weersomstandigheden hebben ernstige schade toegebracht aan gevaarlijke installaties zoals fabrieken of winningslocaties, waardoor gevaarlijke stoffen zijn vrijgekomen en branden en explosies zijn ontstaan.”

IAO-rapport

Hittegerelateerde sterfgevallen op het werk stijgen met 40% in EU

In Spanje viel in 2022 een zestigplusser flauw tijdens zijn werk in een magazijn in de buurt van Madrid. Hij overleed. Zijn collega’s vertelden dat de hitte 46°C had bereikt in het magazijn. In Italië overleed de 75-jarige kraanmachinist Ciro Adinolfi afgelopen zomer aan een hartaanval in het bijzijn van zijn zoon terwijl hij aan het werk was op de bouwplaats van een Amazon-magazijn bij temperaturen van bijna 40°C. In Frankrijk stierf de 44-jarige Tony Leroy aan een hartaanval terwijl hij op een bouwplaats werkte bij hoge temperaturen.

Met deze voorbeelden illustreert het Europees Vakverbond dat “het aantal mensen dat op het werk sterft door extreme hitte sneller toeneemt in de Europese Unie dan in enig ander deel van de wereld”. In de EU is het aantal sterfgevallen door hitte op het werk sinds 2000 met 42% gestegen. Volgens cijfers van de IAO kwamen in 2020 67 mensen om het leven door extreme hitte op het werk.

“Naarmate de klimaatverandering toeneemt, worden werknemers over de hele wereld steeds meer blootgesteld aan risico’s zoals buitensporige hitte, ultraviolette straling, extreme weersomstandigheden, luchtvervuiling, ziekten en landbouwchemicaliën.”

IAO-rapport

Het Europees Milieuagentschap bevestigt dat hittegolven in Europa al “hebben geleid tot een toename van het aantal gevallen van hitteberoerte en sterfgevallen onder buitenwerkers, met name in de landbouw, de bouw, het straatonderhoud en de afvalinzameling”.

UV-straling en luchtvervuiling

Wereldwijd worden elk jaar 1,6 miljard werknemers blootgesteld aan UV-straling op de werkplek en ongeveer hetzelfde aantal aan luchtvervuiling. De gevolgen zijn huid- en longkanker, oogletsels, aandoeningen aan de luchtwegen, enz.

“Het geleidelijk dunner worden van de ozonlaag, als gevolg van het vrijkomen door industriële en andere menselijke activiteiten van stoffen die bijdragen aan dit fenomeen, is verontrustend”, vervolgt de IAO. UV-straling van de zon is vooral problematisch voor werknemers die buiten werken. Een andere factor is dat veel werknemers zich niet noodzakelijk bewust zijn van de risico’s die ze dagelijks lopen en niet over de nodige bescherming beschikken.

Alana Dave en Bruno Dobrusin (Internationale Transportfederatie):
“Het zijn vaak de meest kwetsbare transportarbeiders die het meest te kampen hebben met de gevolgen van klimaatverandering, door luchtvervuiling en extreme weersomstandigheden.”

Rechten aangepast aan de realiteit

Er zijn ook andere risico’s, zoals parasitaire ziekten die verband houden met de toename van insecten en vergiftiging door het gebruik van pesticiden. Kortom, er moet dringend worden gestreden voor zowel het klimaat als voor een transitie die rekening houdt met de gezondheid en veiligheid van werknemers overal ter wereld.

“70 procent van de wereldwijde beroepsbevolking zal waarschijnlijk worden blootgesteld aan gezondheidsrisico’s die verband houden met klimaatverandering, en de bestaande bescherming op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk kan de risico’s moeilijk het hoofd bieden”, concludeert de IAO.

Als we alle oorzaken samen nemen, geven de laatste wereldwijde schattingen van de IAO aan dat in 2019 ongeveer 2,93 miljoen werknemers hun leven verloren als gevolg van arbeidsongevallen of beroepsziekten, en dat meer dan 395 miljoen werknemers het slachtoffer werden van niet-dodelijke arbeidsongevallen.

De IAO en het Internationaal Vakverbond benadrukken de noodzaak om op mondiaal niveau de bestaande instrumenten, normen en wetgeving aan te passen aan de huidige situatie en aan de toenemende risico’s voor werknemers. Menselijke gezondheid en veiligheid moeten topprioriteiten zijn.

Meer weten

Herbekijk het IAO-overleg over het beschermen van werknemers tegen klimaatverandering.

Lees het tijdschrift van het Europees Vakverbond over werknemers en klimaatverandering.