Vrachtwagenchauffeurs uit Burkina Faso onderscheppen minderjarige slachtoffers van mensenhandel en voorkomen dat ze tot slaven worden gemaakt op de cacaovelden in Ivoorkust. Brahima van de Burkinese vakbond van chauffeurs en Madi van de vereniging die de kinderen opvangt en opleidt, getuigen hoe ze strijden tegen de verschrikkelijke kinderhandel.

Het probleem bij de bron bestrijden. Dat is precies wat de kameraden van de Union nationale des Chauffeurs Routiers du Burkina (UCRB, vakbond van vrachtwagenchauffeurs) van Burkina doen, met de steun van het ABVV Horval en de ngo Solsoc. We ontmoetten Brahima Rabo (rechts op de foto), voorzitter van de UCRB, en Madi Sawadogo (links), voorzitter van ATY, een vereniging die kinderen die het slachtoffer zijn van mensenhandel opvangt, naar school laat gaan en een opleiding geeft.

Cacao met erg bittere smaak

Ivoorkust is ‘s werelds grootste cacaoproducent, goed voor 40% van de totale wereldproductie. Het levert aan multinationals zoals Barry Callebaut en Cargill, die de cacao in ons land verwerken. Cacao is voor dit West-Afrikaanse land een erg belangrijke economische sector, goed voor 14% van het bruto binnenlands product (de totale waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten).

De cacao-industrie en plantages worden ontsierd door een aantal trieste fenomenen: ontbossing, gebruik van schadelijke verdelgers zoals glyfosaat, slavernij, dwang- en kinderarbeid. Door kinderen uit te buiten verzekeren de cacaoboeren zich van erg goedkope werkkrachten. Die cacaoboeren verkopen immers op hun beurt de bonen tegen bespottelijke prijzen aan de buitenlandse multinationals die de markt domineren.

Volgens een onderzoek van de Universiteit van Chicago werkten er in 2019 bijna 800.000 kinderen op cacaoplantages in Ivoorkust. Ondanks het feit dat kinderarbeid verboden is.

Gevaarlijk, onbetaald werk

Op de plantages doen de kinderen zwaar en gevaarlijk werk, zonder enige bescherming. Ze halen de peulen van de cacaobomen en gebruiken machetes om ze te breken. Terwijl ze de zware geoogste peulen dragen, leggen ze lange afstanden af. Ze moeten gewasbeschermingsmiddelen zoals glyfosaat gebruiken, wat een gevaar vormt voor hun gezondheid.

Ondanks de risico’s die ze lopen en de beloften die ze krijgen, werken de kinderen jarenlang gratis in ruil voor voedsel. In de beste gevallen worden ze enkele jaren later betaald, wanneer ze een klein stuk land krijgen. Ze worden dan zelf cacaoboeren en ironisch genoeg zullen ze op hun beurt kinderen gebruiken op het veld. Het is een vicieuze cirkel.

Ingrijpen

De meerderheid van de kinderen die in Ivoorkust in de cacao-industrie werken, komen uit buurlanden, voornamelijk Burkina Faso. Handelaren benaderen arme gezinnen rechtstreeks, die ermee instemmen hun kinderen af te staan zonder echt te weten welke risico’s ze lopen. De kinderen worden dan naar Ivoorkust gebracht.

Hier komt UCRB, een partner van ABVV Horval, tussenbeide. De Burkinese vakbond van vrachtwagenchauffeurs – die meer dan 28.000 leden telt – heeft een project ontwikkeld om een einde te maken aan deze plaag. Ze trainen de vrachtwagen- en buschauffeurs die in Burkina Faso rondrijden om situaties van kinderhandel te herkennen. Indien nodig nemen ze onmiddellijk contact op met de relevante diensten en autoriteiten. “In 2019 hebben we een netwerk ontmanteld dat ongeveer zestig kinderen onder de vijftien jaar verhandelde”, legt Brahima Rabo uit. “De mensenhandelaar in kwestie werd voor het gerecht gebracht en hij werd veroordeeld tot veertien jaar.”

Omdat straffeloosheid een van de grootste problemen is die de uitroeiing van het fenomeen in de weg staan, heeft de voorzitter van UCRB er nu wel vertrouwen in. “Deze veroordeling is een goed begin en kan als voorbeeld dienen. De politiediensten zetten zich in om het hele netwerk te ontmantelen. Er wordt onderzoek gevoerd”, voegt hij eraan toe.

“Kinderen horen op school, niet op de plantages.”

— Brahima Rabo, voorzitter UCRB

Eenmaal onderschept, krijgen de kinderen onderdak en begeleiding. Brahima: “Eerst en vooral proberen we de kinderen terug met hun familie te herenigen. Is dit niet mogelijk, dan worden de jongste kinderen opgevangen door de sociale diensten van Burkina Faso en naar school gestuurd. Kinderen horen op school, niet op de plantages”.

Opleiden

Maar daar houdt het project niet op. Er is een nieuwe samenwerking opgezet met de vereniging Tind Yalgré (“Hoop om te groeien” in Burkinees), die beroepsopleidingen voorziet voor de oudsten. “We leiden hen op tot bakker, kapper, leren hen mechanica, …”, zegt de voorzitter van ATY, Madi Sawadogo. “Veel van de jongeren die we hebben opgeleid, zijn na 2-3 jaar zelfstandige ondernemers geworden,” voegt hij eraan toe. Naast hun vakopleiding krijgen de jongeren ook begeleiding om hun leven uit te bouwen. Ze leren hoe ze hun geld moeten beheren, een bankrekening moeten openen, enzovoort. Ze krijgen ook zakgeld, dat de meesten naar hun familie thuis sturen. Ook worden ze ingeschreven bij een ziekenfonds.

“Veel van de jongeren die we hebben opgeleid, zijn na 2-3 jaar zelfstandige ondernemers geworden.”

— Madi Sawadogo, voorzitter ATY

Madi is ontroerd wanneer we vragen naar een concreet verhaal dat hem bijblijft. “Dit project met kinderen raakt me. Het zit in m’n hart”, geeft hij toe. Hij vertelt over Kabre, een jongen die hij bij zijn achternaam noemt, zoals vaak gebeurt in Burkina Faso. “Kabre was een 17-jarige wees toen we ons over hem ontfermden. De oudste van tien broers en zussen voor wie hij moest zorgen. We leerden hem de bakkersstiel en brachten zijn broers en zussen naar school. Hij opende later een bakkerij en vervolgens een café en kan nu zijn gezin te eten geven. Vandaag traint hij ook andere jongeren in het project.” Zo is de cirkel helemaal rond.

Internationale solidariteit

Niets van dit alles zou mogelijk zijn zonder internationale solidariteit, zo benadrukken beide voorzitters. “Het partnerschap met ABVV Horval en de ngo Solsoc heeft banden gecreëerd tussen de verschillende organisaties in Burkina Faso. De samenwerking stelt ons ook in staat om kennis te delen en financiële en politieke steun te bieden,” legt Rabo uit.

ABVV Horval lobbyt bijvoorbeeld bij Europese en internationale instellingen om ervoor te zorgen dat multinationals een fatsoenlijke prijs betalen voor cacao. Op die manier zouden cacaoboeren een beter inkomen hebben en geen gebruik maken van goedkope kinderarbeid. Er zijn ook al verschillende missies georganiseerd, waarbij ABVV-afgevaardigden de lokale fabrieken van hun bedrijf in andere landen bezochten om met eigen ogen zicht te krijgen op de concrete arbeidsomstandigheden.

Van dorpen in Burkina Faso waar kinderen bij hun familie weggehaald worden… tot de chocolade die we in België consumeren. Dit project herinnert ons eraan dat de strijd van werknemers internationaal is. Alleen samen kunnen we de winsthonger van multinationals stillen. Alleen samen kunnen we zorgen voor een betere wereld voor onze kinderen. Hier en elders, figuurlijk en letterlijk.