‘Socialer, sterker’, dat is de slogan van de grote campagne die het ABVV een maand terug lanceerde. De campagne pleit voor een rechtvaardigere samenleving en moedigt kiezers aan om daarvoor te stemmen bij de komende verkiezingen. Interview met Thierry Bodson en Miranda Ulens.

De rode vakbond ABVV is de enige vakbond die dergelijk initiatief neemt in de aanloop naar de verkiezingen. Cruciaal, in deze tijden waarin extreemrechts allerlei soorten woede en frustratie aanboort om haat te verspreiden en probeert de macht te grijpen. Op de campagnewebsite ‘Socialer, Sterker’ staat: “Extreemrechts bedreigt niet alleen onze democratie en de rechtsstaat, maar ook de vrijheden die we zo koesteren. Onze campagne is dus meer dan een strijd voor stemmen; het is een strijd voor de ziel van ons land, tegen de verdeeldheid en haat die deze groepen verspreiden. Voor een eerlijke en solidaire samenleving, waarin iedereen, ongeacht achtergrond, de kans krijgt op een waardig leven. Dat doel bereiken we enkel met sterke en sociale maatregelen. Die zetten we met deze campagne in de verf. Zo maken we duidelijk maken hoe we samen bouwen aan een rechtvaardige en solidaire toekomst.”

De ABVV-campagne geeft geen stemadvies, maar wel een richting: die van een samenleving met meer solidariteit, meer rechtvaardigheid en meer billijkheid. Is dat de rol van een vakbond?

Miranda Ulens: “We bevinden ons als vakbond niet op een eiland, we staan midden de samenleving. We tellen anderhalf miljoen leden. We kunnen als vakbond alleen functioneren wanneer politici de sociale democratie respecteren. Willen we dat die politici aan zet zijn die belang hechten aan dezelfde waarden, die een sterke herverdeling van de welvaart en sociale rechtvaardigheid net zoals ons heel belangrijk vinden, dan moeten we dat de mensen overtuigen dat zij er op die manier beter aan hun toekomst kunnen bouwen.”

“Dat doe je niet een week voor de verkiezingen, dat moet je nu doen. Onze leden, onze militanten en iedereen die dicht bij ons staat moeten weten dat hun stem belangrijk is en dat ze heel goed moeten nadenken aan wie ze die geven. En het is ook essentieel dat beleidsmakers goed weten wat wij van hen verwachten zodat ze eens verkozen, dat sociaal beleid uitvoeren, sociale maatregelen nemen zodat we als vakbonden kunnen onderhandelen om vooruitgang te boeken voor de mensen en de komende generaties.”

Thierry Bodson. “Ja, dat is onze rol. We hebben de legitimiteit om de politiek, verantwoordelijken en kandidaten in vraag te stellen. Bij het ABVV ontvangen we elke dag duizenden mensen. Die duizenden mensen vertellen ons allemaal het verhaal dat hen bezighoudt. We zijn de som van deze kleine verhalen. Zo zien we dagelijks de echte zorgen van mensen, heel vaak gaat het om “hoe komen we de maand door”. Het is onze rol om ervoor te zorgen dat iedereen een waardig leven kan leiden. De meeste mensen die aan onze loketten komen – zelfs als ze in een ernstige situatie verkeren, zoals het verlies van hun baan, ziekte of wat dan ook – vragen ons eerst om hun probleem op te lossen. Ze zijn niet op zoek naar een zondebok. Daarom is het essentieel om de politieke campagne te richten op deze sociaaleconomische problemen.”

Is dit een boodschap aan links?

Thierry: “Links begrijpt het over het algemeen en voert vaak politieke campagnes en stelt programma’s op die zich richten op de sociaaleconomische problemen van mensen. Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar het is vooral belangrijk dat datzelfde links zich niet laat meeslepen in andere kwesties, zoals immigratie, afwijzing van anderen… Want ook al zijn de waarden die we verdedigen de juiste waarden, als je in een verkiezingscampagne zit is het zo makkelijk om in slogans te praten. Ja, we proberen koopkracht en waardigheid voor iedereen te bevorderen, maar we moeten vooral onthouden dat de overgrote meerderheid van de bevolking écht wil samenleven. Op microniveau, of het nu een dorp of een wijk is, ontstaat solidariteit. Dat moet je koesteren. Mensen zijn voor solidariteit.”

“De overgrote meerderheid van de bevolking wil écht samenleven. Mensen zijn voor solidariteit.”

— Thierry Bodson

Miranda: “Solidariteit zit in het Belgisch DNA. We zagen het tijdens Covid-19 en we zien het vandaag nog steeds, dag na dag. Mensen willen harmonieus samenleven en kansen en rechten hebben voor zichzelf en hun kinderen. Stappen we met onze boodschap naar de linkse partijen? Ja. De linkse partijen komen met een programma dat dicht bij onze eisen ligt. Maar natuurlijk verwachten we van deze linkse partijen, als ze aan zet zijn, dat ze in het regeerakkoord programmapunten opnemen waarmee vooruitgang kan worden geboekt voor de burgers. Onze eis voor een minimumpensioen van 1500 euro is de vorige keer meegenomen. Nu verwachten we dat de linkse partijen onze eis om de loonnormwet, de wet van 96, te herzien zodat wij collectief kunnen onderhandelen over lonen, meenemen binnen een coalitie.”

Thierry: “Zoals ik daarnet zei: “Wij zijn de som van al deze  kleine verhalen”. En deze verhalen stellen ons in staat om politieke standpunten te verdedigen. Hoe doe je dat? Is het essentieel om lokale afdelingen arbeidsrecht te hebben? Ja, maar is dat alleen om de individuele problemen van onze leden aan te pakken? Nee. Het andere belangrijke aspect is om te kunnen zeggen: “Vandaag als mensen een beroep op ons doen, is dat om deze reden. Dat is hun probleem.” En al deze ‘juridische’ problemen moeten vertaald worden in politieke eisen.”

Jullie voeren deze campagne op hetzelfde moment als de campagne voor de sociale verkiezingen…

Miranda: “Politieke democratie en sociale democratie gaan hand in hand. Laten we één voorbeeld nemen: het combineren van privé en werk. Dat is een heel belangrijke kwestie voor mensen. Bij wie kloppen ze aan als ze hiermee worstelen? Bij hun delegees. Dezelfde delegees die ze in mei zullen kiezen tijdens de sociale verkiezingen. Maar die delegees moeten natuurlijk terugvallen op een wettelijk kader. En dat kader wordt uitgetekend door politici. Wij kunnen als sociale gesprekspartner via verschillende overlegorganen mee adviseren en beleid uitwerken, en we wegen ook op de parlementaire debatten en discussies, maar we hebben natuurlijk ook linkse parlementsleden nodig die de bekommernissen van werknemers mee vertalen in sociale wetten en regels.”

“Het aantal langdurige arbeidsongeschikten neemt fors toe, het aantal burn-outs piekt. Omdat het evenwicht zoek is. De opkomende socialistische beweging vocht destijds voor de 8-8-8: de achturige werkdag, acht uur ontspanning en acht uur rust. Laten we een vierdaagse werkweek verdedigen. Zodat het niet langer burn-outs zijn die ongekende hoogten bereiken, maar de levenskwaliteit. We hebben dus beleidsmakers nodig die ook de arbeidstijd willen verkorten en daar samen een beleidskader voor willen opstellen.”

Hoe leg je in de praktijk de eisen van het ABVV uit?

Miranda: “ABVV-delegees verdedigen en verbeteren de werkomstandigheden van hun collega’s door te werken volgens onze waarden. Ze delen onze eisen en dromen. Wij versterken hen daarin voortdurend. We geven vormingen, organiseren debatten, militantenvergaderingen, …  en natuurlijk ook in aanloop  van de sociale verkiezingen…”

“Ik zal je een voorbeeld geven. Ik kreeg ooit, toen ik de 4 dagenweek aanhaalde, het verwijt met een idee uit de ‘jaren stillekes’ te komen, een ouderwets voorbijgestreefd beeld. Daarom heb ik het er met veel met militanten over gehad. Wat bleek? Dit leeft echt bij de mensen. Nog steeds. En misschien nog meer vroeger. Zelfs al is niet direct realiseerbaar, het is een streefdoel dat we voor ogen moeten houden. We werken om te leven, niet andersom. We moeten timmeren aan de weg om onze dromen te concretiseren en te realiseren. Want dat is wat ons echt bindt: die rotsvaste overtuiging om stappen vooruit te gaan, om de samenleving socialer en sterker te maken.”

Thierry: “Dat kan ik bevestigen. Als het gaat om sociale verkiezingen, zijn er mensen op het terrein die actief campagne voeren. We moeten echt gebruik maken van het momentum dat er dan is, de bijeenkomsten en gesprekken, om debatten op te zetten, bijvoorbeeld in onze gewesten. Debatten met lokale verkiezingskandidaten, om hen te confronteren met ons memorandum en de realiteit die onze afgevaardigden ervaren. Wij, van links, zijn voor vooruitgang. Rechts is voor moderniteit. Wij houden meer van vooruitgang.”

Zijn de thema’s van de campagne, de eisen voor betere lonen, eerlijkere belastingen, enz. betaalbaar? Wat moet er gebeuren?

Miranda: “We moeten het geld halen waar het zit. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Iedereen moet eerlijk bijdragen. Vervolgens moeten we ongelijkheid aanvechten, door sterk te herverdelen. Politici die publieke middelen beheren en daarin keuzes maken, daarvoor worden ze tenslotte verkozen, moeten beleid voeren opdat iedereen erop vooruit gaat, en niet één bepaalde groep in de samenleving.”

“Iedereen moet eerlijk bijdragen. Vervolgens moeten we ongelijkheid aanvechten, door sterk te herverdelen.”

— Miranda Ulens

Thierry: “Het punt van onze campagne, en nogmaals, het is te danken aan alle plaatsen waar we zetelen, is om te kunnen zeggen: ‘Onze eisen zijn betaalbaar’. De verdeling van rijkdom is totaal ongelijk. Maar aan de andere kant creëren we voldoende rijkdom om aan onze eisen te voldoen. Dat is een grote boodschap die we moeten overbrengen, zelfs aan onze delegees. Want soms geeft de actualiteit hen de indruk dat we de ellende moeten delen. Nee, we leven in een land, in een economie waar er marge is voor beter.”

Miranda: “Van de welvaart die we allemaal samen gecreëerd hebben op 20 jaar tijd is het aandeel dat terugvloeit naar de lonen gedaald van 66 naar 60%. Het zou precies omgekeerd moeten zijn. Tijdens de Covid-crisis applaudisseerde iedereen voor al die helden die bleven werken. Maar het is hun aandeel welvaart dat is afgenomen terwijl er steeds een groter deel gaat naar kapitaal, winsten en aandeelhouders. In crisistijd moeten we natuurlijk publieke middelen toewijzen om iedereen te helpen, maar daarna mogen we toch, om een economische term te gebruiken, een ‘return on investment’ eisen, zodat niet alles verdwijnt in privéwinsten maar er ook wat terugkeert naar die publieke middelen?”

Thierry: “Om een boodschap te sturen naar rechts en naar werkgevers… De automatische indexering van lonen die in twijfel wordt getrokken, dat is ongehoord. Want op het moment dat je dat principe verwerpt, zorg je dat de economie draait op de rug van een vermindering van de koopkracht van mensen. Want wat betekent het weigeren van automatische indexering eigenlijk? Het is gewoon zeggen: “Om bedrijven concurrentieel te houden, gaan we de koopkracht van mensen met 1, 2 of 3 jaar vertragen”. Tegelijkertijd nemen wij onze verantwoordelijkheid. Er zijn gevallen geweest waarin loonindexatie in bepaalde sectoren niet is toegepast. Het is belangrijk om dat te onthouden.”

Miranda: “In Frankrijk hebben ze geen automatische indexering. Boter werd er 40% duurder. Maar de lonen gaan niet mee met de prijsstijgingen. Dan krijg je onvermijdelijk problemen. Onze index is er om de levensduurte op te vangen. De loonwet van ‘96 heeft daar niks mee te maken. De index is onderhandeld en uitgewerkt binnen en op maat van sectoren. De loonnormwet bindt ons aan handen en voeten en laat werkgevers met meters voorsprong starten wanneer we onderhandelingen starten over een loonkader over sectoren heen.”

Positioneert het ABVV zich met een campagne zoals deze als een referentiepunt voor wie de politieke en economische problemen van vandaag wil begrijpen? Hoe reageert u op wie het werk van de vakbonden onderuit haalt, beweert dat de vakbond gedateerd is?

Thierry: “Kijk, als we zo nutteloos, ineffectief en achterhaald waren, dan zou er geen wetsvoorstel Van Quickenborne zijn geweest. Dat komt er omdat we in de weg lopen. Het is omdat we hen in de weg staan dat ze willen voorkomen dat we actie kunnen voeren en staken. Het is omdat we hen in de weg staan dat ze deurwaarders sturen. Het is omdat we in de weg staan dat men het ons zo moeilijk heeft gemaakt in de strijd bij Delhaize. Dat alleen al betekent dat we effectief zijn.”

Miranda: “Ik heb nog nooit een werknemer horen zeggen dat hij de loonsverhoging niet hoeft waar de vakbond voor onderhandeld heeft. Werknemers erkennen onze expertise in het verdedigen en uitbouwen van hun rechten op de werkvloer, hun loon, pensioen of uitkering. Dat is nog steeds zo. Het is niet omdat we een lange geschiedenis meedragen, dat we ouderwets zouden zijn. In tijden van Spotify en streaming zijn de vinylplaten ook nog hip!”

“Het is niet omdat we een lange geschiedenis meedragen, dat we ouderwets zouden zijn. In tijden van Spotify en streaming zijn de vinylplaten ook nog hip!”

— Miranda Ulens

Thierry: “Er zijn veel onderzoeken die aantonen hoe belangrijk vakbonden zijn voor mensen. Intuïtief denk ik dat mensen de waarde inzien van een sectoroverkoepelende vakbond die de koopkracht van werknemers, uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden kan verdedigen en ervoor kan zorgen dat ze nooit met elkaar hoeven te concurreren.”

Miranda: “Werknemers veranderen veel vaker van job en sector dan vroeger. Daarom is de overkoepelende aanpak van interprofessionele vakbonden noodzakelijk. Nieuwe uitdagingen moeten ook over sectoren heen aangepakt worden: artificiële intelligentie, democratische controle hierop, levenslang leren en vorming … Sinds begin dit jaar geldt dat elke voltijdse medewerker gedurende 5 jaar minstens 5 opleidingsdagen per jaar moet krijgen. De vakbond zal nodig zijn om dit recht af te dwingen. Opnieuw: kijk naar de coronacrisis. De vakbond heeft snel mee geschakeld, veiligheidsvoorschriften uitgewerkt en die op de werkplek uitgebouwd. En voor wie geen werk had of net door corona werkloos werd, waren er hogere uitkeringen en bleef onze dienstverlening overeind.”

In de campagne wordt gesproken over het ‘ontmaskeren van extreemrechts’. Op welke manier en hoe?

Thierry: “Om extreemrechts te ontmaskeren, moeten we herhalen wat we al hebben gezegd over sociale en economische rechten. Extreemrechts beweert het minimumloon te verdedigen, maar in werkelijkheid stemmen ze op Europees niveau tegen!”

“Natuurlijk verdedigen we de arbeidsomstandigheden en de koopkracht, maar we verdedigen ook een visie op de samenleving. Gelijkheid voor iedereen. Een voorbeeld? Als extreemrechts aan de macht is, gaan vrouwenrechten achteruit. Vrouwen, de helft van de mensen, zijn de eerste slachtoffers van extreemrechts. Dit is een heel, heel belangrijke boodschap om over te brengen.”

“Als extreemrechts aan de macht is, gaan vrouwenrechten achteruit. Vrouwen, de helft van de mensen, zijn de eerste slachtoffers van extreemrechts.”

— Thierry Bodson

Miranda: “De maskers moeten af, door concrete voorbeelden te geven, door de ballonnetjes te doorprikken. Kijk naar Farage in het VK. Die liet mensen geloven dat uit de EU stappen een smak geld zou opleveren wat vervolgens in de eigen nationale gezondheidszorg gestopt zou worden. Wat is er gebeurd na de Brexit? Er was geen smak geld, en Farage is gestopt. Dat is de mensen echt een rad voor ogen draaien en beliegen. Politici die mensen in hokjes opdelen, daar winnen we niks bij. Te dik? Geen gezondheidszorg. Handicap? Te weinig winst. Kleurtje? Geen job. Dat willen mensen toch niet. Mensen willen rechten en kansen. Zekerheid over de toekomst. En daar moeten we aan blijven werken.”

Thierry: “En daarvoor zijn de diensten aan onze leden essentieel. Ik heb een anekdote van twintig jaar geleden. Rudy Demotte was minister van Sociale Zaken. Hij nam een maatregel over de pensioenen van mijnwerkersweduwen. Ik werkte nog in Luik. Na deze aankondiging zat de wachtzaal ineens vol met oude Italiaanse dames met hun gezinnen, en deze mensen huilden. Ze huilden niet omdat ze onvoldoende centen hadden, de maatregel zou hen niet geruïneerd hebben. Ze huilden omdat deze maatregel hen niet respecteerde. Ik zei tegen Rudy Demotte, die naar de regio kwam: “De vaders die in de mijnen stierven, jullie respecteren hen niet.” Hij is van gedachten veranderd. En dat is omdat we diensten en kantoren sociaal recht hebben.”