Op 29 november was het exact tien jaar geleden dat in de VS voor de eerste keer actie gevoerd wordt in de campagne Fight for $15, een campagne om het minimumloon, toen vooral in de fastfoodsector, op te trekken tot minstens 15 dollar per uur. Het was tegelijk ook vijf jaar geleden dat het ABVV, op gang getrokken door Horval en gedragen over de centrales heen, voor het eerst met de eis kwam voor een minimumloon van minstens 14 euro per uur. Een terugblik.

Terug naar 2012, New York. Meer dan honderd werknemers van Burger King, McDonald’s, Pizza Hut en andere fastfoodketens staken voor hogere lonen, betere werkomstandigheden en het recht om een vakbond op te richten. Met deze staking leggen zij de basis voor een nationale beweging om het minimumloon te verhogen naar 15 dollar per uur. Dankzij een sterke mobilisatie en aantrekkelijke communicatie slaagden zij intussen in hun opzet in heel wat Amerikaanse staten.

1 mei 2018. ABVV Horval start de campagne Fight for 14 om, net als in de VS, een groot draagvlak bij de bevolking te creëren voor de verhoging van de minimumlonen door hier consequent campagne rond te voeren. Andere centrales springen mee op de kar en samen maken ze van Fight for 14 een sterk merk.

De Nieuwe Werker sprak met Nick Allen, de verantwoordelijke internationale relaties bij de Amerikaanse vakbond SEIU – Service Employees International Union. De SEIU ondersteunde de Fight for 15 dollar vanaf het prille begin.

Hoe kwamen jullie op het idee van de Fight for 15?

Allen:  “Het oorspronkelijke idee kwam van een comité van fastfoodmedewerkers in New York City, die bijeenkwamen om te beslissen waar ze voor zouden vechten. Wat zou hun leven veranderen? Ze besloten dat een uurloon van $15 dat zou doen. In die tijd verdienden de meesten van hen tussen $7,25 en $8,50 per uur.”

Wat sprak je aan in de campagne?

“De campagne is een enorm succes in het verhogen van de lonen en het creëert een krachtige wake-up call. Werknemers met lage lonen pikken het niet meer, de lonen moeten aanzienlijk stijgen.”

Heb je tips voor vakbonden in Europa over hoe ze werknemers in lageloonsectoren kunnen verenigen en in actie kunnen laten komen?

“Ik weet zeker dat de Europese vakbonden dit zelf zullen uitzoeken – wij kunnen jullie niets leren. Maar onze ervaring is dat werknemers bereid zijn risico’s te nemen en te vechten voor iets wat hun leven echt kan verbeteren. Het is de taak van de vakbond om de mogelijkheden voor collectieve actie te creëren en te verspreiden.”

Als je terugkijkt op de afgelopen jaren waarin jullie de Fight for 15 dollar-campagne voerden, hoe evalueer je die dan?

“We waren zeer succesvol in het behalen van de doelstelling om het minimumloon op te trekken naar $15. We hadden echter nog een tweede doelstelling: het oprichten van een vakbond in de fastfoodsector. Daar zijn we nog niet in geslaagd, maar de strijd gaat door.”

Jullie hebben een aantal acties gehouden als onderdeel van de FF15. Is er één die je te binnen schiet als je terugkijkt?

“Ik denk vooral aan de stakingen van 2016. Toen hadden we arbeiders over het hele land die in staking gingen en ontvingen we solidariteitsbetuigingen van over de hele wereld. Dat was echt krachtig!”

Welke uitdagingen blijven er voor FF15 in de nabije toekomst?

“We moeten de lonen blijven verhogen – 15 dollar is vandaag niet genoeg – en blijven vechten voor onze vakbond. De regels voor vakbondserkenning in de VS zijn gemanipuleerd in het voordeel van de werkgevers. We moeten ze ontmantelen zodat werknemers met lage lonen zich op grote schaal kunnen verenigen. We zullen hiervoor op alle mogelijke manieren vechten: door organisatie, stakingen, op de juiste mensen stemmen bij verkiezingen en een vakbond worden – erkend of niet.”

Dankjewel voor jullie voorbeeld, je tijd en strijd!

Yvan De Jonge is gewestelijk secretaris en coördinator fastfood bij ABVV Horval en had tien jaar geleden contact met Nick Allen, die toen op zoek was naar internationale bondgenoten.

“Hun actie was gericht tegen McDonald’s en kreeg meer en meer steun in de VS, ook van werknemers uit andere bedrijven. De slogan “Fight for $15” werd een symbool. In 2014 ben ik namens IUF, onze internationale federatie, in New York geweest om te helpen bij een grote manifestatie.”

“Deze campagne springt uit in zijn eenvoud. Wij willen $15 per uur en een vakbond. $15 omdat mensen hun rekeningen kunnen betalen en een vakbond om hen daarin te steunen.

“Horval-covoorzitter Alain Detemmerman zat meteen op dezelfde lijn over een gelijkaardige campagne in België. We zouden klein beginnen, maar blijven volhouden. Koopkracht is meer dan ooit actueel. Iedereen voelt de crisis vandaag. Door de automatische loonindexering zullen heel wat werknemers nu meer dan 14 euro per uur krijgen. Dit wil niet zeggen dat de campagne afgerond is.”

Sociale bescherming

“Het is niet omdat het cijfer van 14 bereikt is, dat iedereen zijn koopkracht geregeld is. Daarom ligt er opnieuw een ganse weg open om onze campagne op de rails te houden en een tandje bij te steken.”

“In België hebben we een redelijke sociale bescherming die in andere landen veel minder aanwezig is. Dat wil ook zeggen dat onze actiemiddelen anders zijn. Wij hebben ons eerst gericht naar de politiek, met name PS en Vooruit, waarin we bondgenoten vonden. Wij hebben ons ook aangesloten bij de wereldwijde fastfoodcoalitie van vakorganisaties en consumentenorganisaties. Dit bracht ons tot bij Margaret Vestager, de toenmalige Europees Commissaris, die ons dossier tegen McDonald’s serieus nam.”

Memorabele actie

“Tijdens een actiedag van de fastfoodcoalitie zijn wij erin geslaagd in Brussel aan de beurs een restaurant van McDonald’s te bezetten. Toen ik onze foto’s en filmpjes zag opduiken in Amerikaanse kanalen en vaststelde hoe Amerikaanse werknemers reageerden, was ik toch wel bijzonder trots.”

“Zolang een werknemer met een voltijds loon niet alle rekeningen kan betalen of er werknemers zijn die verplicht worden om een tweede job te hebben, zal onze actie lonen.”