Lisette Lombé en Martijn ‘Bekvegter’ Nelen, twee slammers. De ene Franstalig, de andere Nederlandstalig. Hun wapen: het woord. Hun thema’s: de arbeidersstrijd, de criminalisering van sociale bewegingen, feminisme … Hun instrumenten: sterke, aangrijpende, ontroerende, opstandige teksten.

De ABVV-militanten hadden het genoegen Lisette en Martijn te ontmoeten en te aanhoren op het congres van 3 juni. Hier is een kruisverhoor, in een paar kernwoorden en thema’s.

Slam?

Lisette Lombé: “Voor mij is slam een woordkunst maar toch vooral een luisterkunst. Het maakt poëzie democratisch toegankelijk, door een gelijke verdeling van de spreektijd.”

Martijn Nelen: “Slam poetry is een moderne vorm van woordkunst met invloeden uit theater, rap, klassieke poëzie, comedy … Als podiumkunst is slam een vrij nieuwe discipline, maar tezelfdertijd kadert het binnen de oude en wijdverspreide traditie van het mondeling doorgeven van verhalen.”

“Ik ben nu bijna 10 jaar bezig met slam. Het is voor mij een belangrijke uitlaatklep en expressievorm. Ik nam deel aan tal van wedstrijden, werd vice-Belgisch kampioen, gaf optredens van Gent tot in Kaapstad, slamde voor zowel de koning als voor arbeiders. En ik heb nog steeds inspiratie.”

Activisme door kunst

Lisette: “Geëngageerde kunst stelt ons in staat onrecht aan de kaak te stellen in een metaforische taal. Het verplaatst de dialoog van het hoofd naar het hart, het raakt, ontroert en zet je aan het denken.”

“Als dichter kan ik van een donkere oever naar een lichte oever gaan. In mijn gedichten kan ik bijvoorbeeld de thema’s van genitale verminking, verkrachting, straatintimidatie aansnijden, maar ook genot, orgasme, de verheffende dimensie van seksualiteit. Ik voel me een ‘artivist’ door de twee benaderingen te mengen. Het creëren van nieuwe verhalen is mijn vorm van activisme.”

Martijn: “Ik heb kunst nooit los gezien van engagement en activisme. Abstracte ‘kunst voor de kunst’ is mijn ding niet. Vóór ik slamteksten maakte was ik actief als graffiti-artiest, en ook toen probeerde ik steeds een boodschap of toch minstens een idee weer te geven.”

“Kunst kan heel direct zijn – graffiti en slam hebben een heel hoog ‘in your face’-gehalte. Via kunst kan je persoonlijke gedachten en gevoelens verwerken, maar dan op een manier die herkenbaar is voor anderen. Artiesten kunnen fungeren als spreekbuis. Dat is een heel bijzondere sociale positie. Volgens mij is het zonde om daar geen gebruik van te maken.”

Feministische strijd

Lisette: “Ik zie de wereld door een feministische lens. Vandaag zijn het de kwesties van representativiteit en de ontmanteling van seksistische stereotypen die mij drijven. Ik voel dat ik op mijn plaats ben door veilige ruimten voor expressie te creëren en door vrouwen te begeleiden op het podium, in een openbare ruimte die lange tijd door mannen werd afgegrendeld.”

Vakbondsstrijd

Martijn: “Syndicale thema’s lopen als een rode draad door mijn familie, dus er is sowieso een persoonlijke link, vooral ook omdat ik al geruime tijd werk als arbeider. Ik ben geen opgeleide kunstenaar die maar wat dweept met de arbeiderswereld. Ik ben een arbeider die kunst maakt. Dat is lang niet hetzelfde.”

“Ieder weldenkend mens moet zich uitspreken tegen racisme, maar dat geldt nog meer voor wie begaan is met de arbeidersklasse”

Martijn ‘Bekvegter’ Nelen

“Ik vind dat de arbeiderswereld binnen de slam poetry ondervertegenwoordigd is. Misschien komt dat omdat veel artiesten een ander beroepsstatuut hebben. De arbeidersklasse en syndicale onderwerpen zijn niet hip, dat speelt ook mee. Ik ben zelf eveneens allesbehalve trendy, dus om al die redenen zie ik het als mijn taak om de arbeiderswereld een beetje te vertegenwoordigen.”

Intersectionaliteit

Lisette: “Kwesties als ras, geslacht en klasse zijn allen met elkaar verbonden. Ik werd me bewust van de verwevenheid van verschillende vormen van discriminatie door naar debatten te luisteren. Twee zinnen zijn me bijgebleven. “Het is dezelfde staat die Congo blijft plunderen als die schiet op stakers die demonstreren in 60-61.” “In een kapitalistisch systeem wordt de bevrijding van lichamen de liberalisering van lichamen”.”

Strijd tegen extreemrechts

Martijn: “Nog zo’n familietrekje. Mijn overgrootmoeder was actief in het verzet en overleefde Auschwitz. De allereerste slamtekst die ik schreef, ging over haar. Ik draag dan ook met trots de rode driehoek.”

“Het neofascisme is helaas in opmars. Dat uit zich zowel in de verkiezingsresultaten als op het terrein. Het domineert het maatschappelijk debat. Er is dus meer dan ooit nood aan dissidente stemmen. Aan stemmen die het extreemrechtse discours ontmaskeren.”

“Trouwens, ieder weldenkend mens moet zich uitspreken tegen racisme, maar dat geldt nog meer voor wie begaan is met de arbeidersklasse. Extreemrechtse partijen pretenderen graag anti-establishment te zijn, maar in daden komen ze nooit op voor het gewone volk – zelfs niet voor het ‘eigen’ volk.”

Lisette: “Inderdaad, want het kapitalistische systeem wordt overeind gehouden door vaak uitgebuite, onzichtbare werkkrachten. Als ik kijk naar de kleur van de handen die de meest ondankbare taken verrichten, in alle sectoren, voel ik de hypocrisie van de leiders van rechts en extreemrechts. We moeten hun woorden aftoetsen met de realiteit.”

Slammen voor het ABVV

Lisette: “Het was stimulerend om voor zo veel activisten brandende thema’s op onze eigen wijze aan te snijden. Ik was me ervan bewust dat mijn woorden een echo konden zijn van de ervaringen van de aanwezigen.”

“Kwesties als ras, geslacht en klasse zijn allen met elkaar verbonden”

Lisette Lombé

Martijn: “Het spreekt vanzelf dat ik steeds heel vlot samenwerk met het ABVV. De vakbond apprecieert mijn oeuvre meer en boekt mij vaker dan sommige woordkunstpodia of poëzieformats.”

“Mijn optreden tijdens het federaal congres vormde de kers op de taart. Ik heb weinig vastomlijnde voornemens binnen de woordkunst, maar heb nu wel het gevoel dat ik een persoonlijk doel heb gerealiseerd. Een publiek van 1.500 gelijkgezinden toespreken is sowieso al machtig, maar het kreeg nog een extra dimensie doordat ik dit kon kaderen als een eerbetoon aan mijn overleden vader, die lang voor het ABVV heeft gewerkt. Ik heb mijn familie – en bij uitbreiding de hele syndicale familie – trots gemaakt, en dat is onbetaalbaar.”

Kom meer te weten over Lisette Lombé en Martijn ‘Bekvegter’ Nelen.

Foto’s ©Ali Selvi