Ouders hebben vaak kopzorgen en kampen met obstakels in de zoektocht naar een goede crèche of opvang die aan hun behoeften voldoet. Nochtans is kwaliteitsvolle opvang een recht voor elk kind én elke ouder. Het is een zaak van iedereen, politici, subsidiërende overheden en werkgevers om de voorwaarden te scheppen om dit recht te realiseren.

// een bijdrage van BBTK

Toekomstige ouders staan op een wachtlijst om een plaatsje voor hun nog ongeboren kind te bemachtigen. Sommige ouders betalen enorm veel omdat ze geen alternatief vinden. Anderen komen van de ene op de andere dag zonder opvang te zitten omdat het kinderdagverblijf de deuren moest sluiten wegens (vermoedens van) misbruik. Werkende ouders moeten voortdurend hollen om hun kind toch maar op tijd te kunnenophalen. En er zijn ouders die gewoonweg geen oplossing hebben en met de rug tegen de muur staan…

Actueler dan ooit

De kinderopvang staat momenteel volop in de schijnwerpers en is een veelbesproken onderwerp in elke regering, elk debat en elke begroting. Politici hebben er de mond van vol: het moet beter, het moet anders, er is méér nodig. Sommigen zijn blij dat ouders ervoor kiezen om ouderschapsverlof te nemen… Het is inderdaad zodat veel ouders deze keuze maken omdat ze zo dicht mogelijk bij hun kinderen willen zijn en geenenkel belangrijk moment tijdens hun eerste levensjaren willen missen. Maar is al dat ouderschapsverlof niet net een teken dat er onvoldoende opvangplaatsen zijn en dat die niet afgestemd zijn op de behoeften? Is het geen teken wanneer één van de ouders stopt met werken om zijn kind op te vangen?

Minder kinderen per begeleider en betere werkvoorwaarden

“Het aantal kinderen per begeleider moet naar beneden. Voor de kinderen, voor de huidige begeleiders én om nieuwe begeleiders aan te trekken en te kunnen houden.” Leen van Gasse getuigt van op de werkvloer van de opvang.

Lees meer

De jaarlijkse campagne rond Equal Pay Day toont aan dat er nog steeds een loonkloof bestaat tussenmannen en vrouwen. Als één van de partners de loopbaan op een lager pitje zet, zal het diegene zijn die het laagste loon heeft, doorgaans de vrouw. Het is dus meestal de vrouw die ouderschapsverlof neemt en tijdelijk uit de arbeidsmarkt stapt. Anderen gaan minder werken omdat de opvangkosten buitensporig hoog zijn in vergelijking met hun loon. Het gaat dan vaak over alleenstaande, kortgeschoolde vrouwen die maar moeilijk weer werk zullen vinden.

Werknemers of werklozen: wie heeft het meest recht op opvang?

Sommigen gaan op basis van hun eigen ‘analyse’ de ouders indelen in categorieën, namelijk werkenden en werkzoekenden, zij die meer recht zouden hebben dan anderen of die voorrangmoeten krijgen om het felbegeerde opvangplaatsje te bemachtigen. Zij die dit het meest “verdienen”, de werkende ouders dus, zouden toegang krijgen, terwijl werklozen voor een gesloten crèchedeur zouden staan. Deze manier van denken gaat voorbij aan de moeilijkheden. Is het makkelijk om een job te vinden als je een jong kind hebt? Is het makkelijk als je geen job hebt om een plaats in een kinderdagverblijf te krijgen of die zelfs te kunnen betalen?

Recht voor kind en ouder

Elk kind moet dezelfde kansen krijgen en dezelfde rechten hebben. Elke ouder ook. Er moetenduidelijk extra maatregelen komen om de opvang te vergemakkelijken en toereikend en toegankelijk temaken voor iedereen. Er is nood aan kwaliteitsvolle structuren die financieel toegankelijk zijn, die beter voldoen aan de behoeften van de ouders en die kwaliteitsvol zijn, zowel voor de kinderen als qua jobs. Dus met vakmensen in de kinderopvang die een volwaardig contract en statuut hebben, een aangepaste opleiding en een eerlijk loon krijgen, met een pedagogisch project en duidelijke omkaderingsnormen zowel voor het personeel als voor de kinderen

Verantwoordelijkheid van iedereen

Uiteraard is er voor de subsidiërende overheden een cruciale rol weggelegd om de opvang te organiseren, maar ze zijn niet de enige. Iedereen draagt een bepaalde mate van verantwoordelijkheid, ook de werkgevers. De arbeidsmarkt wordt steeds flexibeler. De werkgeverswillen langere openingsuren, ze vragen soepelheid, ze willen flexibele werknemers… De regering wil iedereen aan het werk krijgen en een werkzaamheidsgraad van 80% bereiken. Er moet dus een evenwicht gevonden worden tussen de aangeboden opvangmogelijkheden, de noden van gezinnen en de arbeidsvoorwaarden in de kinderopvang.

Als vakbond zijn we elke dag in de weer om atypische uurroosters te omkaderen en te beperken, maar op sommige plaatsen bestaan ze nu eenmaal. Ouders hebben dan ook vaak geen andere keuze dan kinderopvang uit te besteden om aan de verwachtingen van hun werkgever te voldoen. Er moeten dan wel opvangmogelijkheden worden aangeboden die zowel afgestemd zijn op de uurroosters van diegenen die werken, als op het welzijn van de kinderen. Crèches die langer open zijn, tijdelijke opvang, noodopvang voor werkzoekenden, opvang voor zieke kinderen, openingstijden die voldoen voor de ouders en in overeenstemming zijn met de doorbedrijven opgelegde uurroosters. Let wel, meer welzijn voor bepaalde werknemers mag niet betekenen dat de arbeidsvoorwaarden in de sector van de kinderopvang ondraaglijk worden. Met andere woorden, voorzien in deze nieuwe noden van gezinnen mag zich in de praktijk niet vertalen in onmogelijke arbeidsvoorwaarden in de sector van de kinderopvang.

Er moet een correct evenwicht worden gevonden. Er moeten middelen op lange termijn worden toegewezen zodat alle schakels in de keten, ouders en kinderverzorgers, een goede opleiding, eenwaardig leven en een degelijke job kunnen hebben.

Kinderopvang is een materie die al enkele jaren onder de bevoegdheid van de gemeenschappen of gewesten valt. Dat is nu eenmaal een feit. Maar dit mag ons er niet van weerhouden om op federaalniveau (in het kader van een volgend Interprofessioneel Akkoord of bij een volgende regeringsvorming) te eisen dat de werkgevers hun verantwoordelijkheid moeten opnemen rond de evolutie van de behoeften.

Sociale zekerheidsbijdrage

Enkele tientallen jaren geleden werd een sociale-zekerheidsbijdrage van 0,05% van de loonmassa ingevoerd die specifiek bedoeld was voor kinderopvang. Dankzij deze bijdrage, die vooral ging naar het Fonds voor collectieve uitrustingen en diensten (FCUD), konden flexibele collectieve structuren voor kinderopvang (0-12 jaar) worden opgericht. Na verschillende staatshervormingen werd het FCUD geregionaliseerd, en hetzelfde gebeurde met de kinderbijslag. Deze enveloppe is dan ergens onderweg verloren geraakt. De behoeften zijn evenwel gebleven en steeds nijpender geworden.

De subsidiëring door het FCUD of een andere overheidsinstantie zorgt er ook voor dat opvangstructuren voor iedereen toegankelijk zijn, zowel financieel als kwalitatief. Want kinderopvang beperken tot bedrijfscrèches is uiteraard te elitair!

Het wordt nu wel tijd dat deze werkgevers, die zo hard vragen om flexibiliteit en zo vaak gehoord werden door de opeenvolgende regeringen, opnieuw verplicht worden hun verantwoordelijkheid op te nemen. En dit via de betaling van een nieuwe sociale-zekerheidsbijdrage waarmee betere kinderopvang kan worden georganiseerd. Die bijdrage zou dan herverdeeld kunnen worden naar de gemeenschappen en gewesten om een beter aangepast, meer uitgebouwd, vollediger en beter gesubsidieerd kinderopvangbeleid te krijgen.

Wij blijven er ook van overtuigd dat de kinderbijslagduidelijk deel zou moeten blijven uitmaken van de sociale zekerheid en dus federaal zou moeten blijven.

Dringend meer opvangplaatsen

“Yes, ik heb eindelijk een jobg evonden… Super! Maar het is niet alleen goed nieuws, want wat ga ik morgen met mijn kind doen?” We vinden dit soort situaties niet uit, het is iets wat werkzoekenden die een job vinden vaak meemaken!

Er moeten dus ook noodopvangplaatsen aangeboden worden en met name werkzoekenden moeten opvangoplossingen kunnen vinden zodat ze een job kunnen aannemen. Om tot echte gelijkheid tussen mannen en vrouwen te komen zijn voldoende opvangplaatsen een must zodat ouders, waaronder ook alleenstaande ouders en vandaag zijn dat nog vooral vrouwen, ten volle kunnen meedraaien op de arbeidsmarkt. Hetzelfde geldt voor de opvang van zieke kinderen. Ook hier zijn voldoende kwaliteitsvolle structuren nodig.

Elk kind en elke ouder

Willen we in 2024 gendergelijkheid, willen we dat elke werkzoekende een job kan aannemen, dat elke werknemer echte oplossingen voor de opvang van kinderen heeft, dan moeten we de voorwaarden scheppen voor een echt recht. Een recht dat toegankelijk is voor elke ouder en elk kind. Het is een zaak van iedereen, politici, subsidiërende overheden en werkgevers! Mijn crèche, mijn recht!