De Nieuwe Werker sprak met de leider van de grootste Colombiaanse vakbond over de sociaaleconomische toestand in het land.

Op 25 en 26 oktober was een delegatie van de CUT, de grootste vakbond van Colombia, in Brussel om het gebrek aan sociale dialoog in het land aan de kaak te stellen. De CUT is een partner van het Instituut voor Internationale Vakbondssamenwerking (ISVI) van het ABVV.

Een gesprek met CUT-voorzitter Francisco Maltés Tello.

In november 2016 ondertekenden de regering van Juan Manuel Santos en de FARC (Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia) vredesakkoorden. Wat is vijf jaar later het resultaat?

“Voorlopig is maar 16% van de overeenkomsten uitgevoerd. President Ivan Duque heeft gedurende de drie jaar dat hij aan de macht was alles gedaan wat in zijn macht lag, zowel op juridisch als op economisch gebied, om deze afspraken te omzeilen. Hij blokkeerde bijvoorbeeld de financiering van de waarheidscommissies, één van de centrale elementen uit de akkoorden. De herverdeling van land, geconcentreerd in de handen van grootgrondbezitters, en een cruciaal punt van de overeenkomst, is ook op een mislukking uitgedraaid.”

“Het enige punt waarop vooruitgang is geboekt, is de re-integratie van voormalige FARC-strijders in de samenleving. In vijf jaar tijd zijn bijna 300 mensen gere-integreerd. De volgende verkiezingen vinden plaats in 2022. Hopelijk biedt dit een kans voor een ander soort regering: een coalitie tussen de oppositiepartijen, die een einde zal maken aan het beleid van pure winsthonger op kosten van de bevolking. Maar we vrezen voor verkiezingsfraude.”

In de winter van 2019 ontstond een grootschalige sociale beweging, de ‘Paro Nacional’ (‘Nationale Staking’). Colombianen trokken de straat op uit protest tegen de door de regering voorgestelde belastinghervorming. Weerspiegelt deze reactie een algemene ontevredenheid over het neoliberale beleid van de huidige regering?

“Het neoliberale beleid van de afgelopen 30 jaar heeft de armoede in Colombia aanzienlijk doen stijgen. Met de regering-Duque (president sinds augustus 2018, nvdr) werd het nog erger. De werkloosheid is geëxplodeerd en de informele sector vertegenwoordigt nu zo’n 52% van de actieve beroepsbevolking. Ook het beheer van de gezondheidscrisis was rampzalig. De grote bedrijven hebben hun winsten verhoogd, zelfs tijdens de crisis.”

“In de winter van 2019 stelde de regering een belastinghervorming voor. Daarin zat een btw-verhoging voor levensmiddelen. Dit was de laatste druppel. Alle sociale sectoren – boeren, studenten, vrouwen- en inheemse groepen, de LGBT+-gemeenschap, oppositiepartijen en vakbonden – gingen de straat op om te laten zien dat zij niet akkoord waren. Het was één van de grootste sociale mobilisaties in de geschiedenis van Colombia. De onderdrukking van deze beweging was zeer ernstig: ongeveer 100 mensen verloren het leven, sommigen werden het slachtoffer van seksueel geweld, anderen worden nog steeds vermist. De belastinghervorming werd goedgekeurd, maar de tekst werd herschreven.”

De syndicalisatiegraad in Colombia is zeer laag: 4,6% van de beroepsbevolking. Hoe verklaart u dit fenomeen?

“Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste heeft de zogenaamde Washington Consensus (een term om typisch neoliberaal beleid, afkomstig uit Washington DC, te benoemen, met veel besparingsmaatregelen, privatisering van overheidsdiensten en weinig rechten voor de werkende klasse, vaak gericht op zuiderse landen in economische moeilijkheden, nvdr) de nationale industrie vernietigd. Veel Colombiaanse bedrijven hebben hun deuren gesloten. Er waren verscheidene grote ontslaggolven in de publieke sector, waar vakbondsvertegenwoordiging belangrijk was: 500.000 banen gingen verloren in 1993 en nog eens 500.000 in 2002. De regering-Duque schrapte ook 50.000 banen in de publieke sector. De regering besteedt de overheidstaken liever uit.”

“De onderdrukking van vakbonden is nergens wreder dan in Colombia”

“Tenslotte is de onderdrukking van de vakbonden één van de wreedste ter wereld. Volgens de Nationale Vakbondsschool zijn er tussen 1971 en 2018 3.240 vakbondsmensen vermoord in Colombia. Collectieve onderhandelingen zijn ingewikkeld: de regering weigert te onderhandelen of komt haar verbintenissen niet na.”

“Er zijn ook verschillende beperkingen op het stakingsrecht, zoals in België. Staken is een manier om op legitieme wijze de aandacht te vestigen op de situatie, door de productie te beïnvloeden. We laten ons niet intimideren. Niet in Colombia, niet elders! Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om mijn steun te betuigen aan de kameraden van het ABVV die veroordeeld zijn voor hun deelname aan een staking.”

Wat is de rol van de CUT bij de verdediging van de rechten van de werknemers?

“Wij strijden voor fatsoenlijk werk voor alle werknemers. Wij eisen met name een verhoging van het minimumloon voor 5 miljoen werknemers. Maar wij worden geconfronteerd met de kwade trouw van de bazen en de regering, die instemmen met de laagst mogelijke verhoging.”

“Wij strijden ook voor de uitroeiing van informeel werk. Werknemers in de informele sector kunnen geen aanspraak maken op sociale zekerheid en andere rechten. Het probleem is dat hoe meer informeel werk er is, hoe meer winst de bazen maken. Tenslotte speelt de CUT ook een belangrijke politieke rol van verzet tegen de regering en haar neoliberaal beleid, bijzonder schadelijk voor werknemers, zoals de pensioenhervorming.”

De CUT, de grootste vakbond in Colombia, is al enkele jaren een partner van het ABVV. Wat is het gezamenlijke project met het IFSI en waarom is het belangrijk te steunen op internationale solidariteit?

“In Colombia is het werkloosheidscijfer onder mensen onder de 30 zeer hoog. Helaas zijn jonge werknemers vaak het slachtoffer van misbruik. Ons project met het IFSI en het ABVV bestaat er enerzijds in jongeren te sensibiliseren en hen ervan te overtuigen lid te worden van een vakbond en anderzijds hun een vakbondsopleiding aan te bieden. Het doel is hen bewust te maken van hun rechten, hen de instrumenten te verschaffen om collectieve onderhandelingen te voeren en hen voor te bereiden om verantwoordelijke functies in hun vakbonden op zich te nemen.”

“Internationale vakbondssamenwerking kan de zaken écht in beweging brengen”

“Ten slotte komen zij in contact met en wisselen zij van gedachten met jongeren in België en elders die met dezelfde moeilijkheden op de arbeidsmarkt te kampen hebben, met name door de toename van onzekere jobs, zoals die in de platformeconomie.”

“Maar de steun van het ABVV is ook politiek. Wanneer zich een ernstige gebeurtenis voordoet, zoals een aanval op vakbondsmensen, is internationale druk van groot belang, omdat die ertoe bijdraagt dat er schot in de zaak komt. Het is aan deze druk te danken dat de Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten aanbevelingen heeft gedaan. Nu moeten we ervoor zorgen dat de regering ze uitvoert. Het ABVV en andere Europese vakbonden steunen onze oproep aan het Europees Parlement om ervoor te zorgen dat de verkiezingen in Colombia in 2022 correct verlopen.”

“Hoewel de Belgische en Colombiaanse sociaal-politieke context verschillend is, worden we geconfronteerd met dezelfde realiteiten: de criminalisering van vakbondsacties, onzekere banen, de lage syndicalisatiegraad bij jongeren … Zowel op politiek niveau als op het terrein is ons partnerschap zinvol.”