“Het is niet genoeg om de publieke opinie of de straat voor zich te winnen. We moeten in staat zijn de economie tot stilstand te brengen.” Sophie Binet, de eerste vrouw aan het hoofd van de grootste socialistische vakbond in Frankrijk stelt het scherp. Een interview.

Haar toespraak is vinnig. Het publiek overtuigd. Sophie Binet won het publiek voor zich van op het podium tijdens de grote Europese demonstratie in Brussel op 12 december. Duizenden vakbondsmilitanten uit heel Europa applaudisseerden voor de krachtige topvrouw van de CGT, de op één na grootste vakbond van Frankrijk. Ze sprak met De Nieuwe Werker.

Sophie Binet (41) was al militant tijdens haar schooltijd, als lid van het UNEF-studentensecretariaat in Nantes. Na haar studie filosofie ging ze in het onderwijs werken in volkswijken in Marseille en de regio Parijs. In 2013 werd ze verkozen tot lid van het algemeen bureau van de CGT (Confédération Générale du Travail), met meer dan 700.000 leden de grootste rode vakbond van Frankrijk. Vorig jaar, toen heel Frankrijk tegen het drastisch omhoogtrekken van de pensioenleeftijd betoogde, werd ze algemeen secretaris van de CGT. Ze is de allereerste vrouw aan het hoofd van de vakbond.

Uitzonderlijke mobilisatie

Je werd hoofd van de CGT op een cruciaal moment voor de Franse vakbonden, tijdens de maandenlange mobilisatie tegen de harde pensioenhervormingen van president Macron. Wat nemen we daar vandaag van mee?

Sophie Binet: “Het was een periode die de sociale geschiedenis zal ingaan. We kenden een uitzonderlijke mobilisatie, één van de sterkste sinds de Tweede Wereldoorlog, samen met mei ‘68, 1995, 2010… Het illustreert perfect het probleem dat het neoliberalisme heeft met democratie. In eerste instantie was de woede gericht op sociale kwesties, maar daarna ging het over de democratische aspecten. Net omdat de regering ervoor koos de hervorming te forceren, ondanks het verzet van de bevolking, alle vakbonden en een meerderheid van de parlementsleden. Deze situatie zou zich in de meeste andere Europese landen niet hebben voorgedaan. En voorheen was het eigenlijk ook in Frankrijk ondenkbaar.”

“De les die we onthouden? Het is niet genoeg om de publieke opinie of de straat voor zich te winnen met enorme betogingen. We moeten in staat zijn de economie tot stilstand te brengen en langdurige stakingen te organiseren. Daar moeten we aan werken. Ondanks al ons syndicaal werk is de vakbondsdichtheid in Frankrijk te laag om massale stakingen te houden. We hebben stakingen gekend in verschillende sectoren, maar dat is onvoldoende om de strijd te winnen. Eén van onze doelstellingen is om de grote populariteit van vakbondsorganisaties – en dus van de CGT – aan te wenden om meer vakbondsdelegaties te hebben en in meer bedrijven aanwezig te zijn. Op die manier vergroten we onze slagkracht.”

Verenigd vakbondsfront

De pensioenleeftijd ging omhoog, maar dat er een hecht gemeenschappelijk vakbondsfront in heel Frankrijk is opgekomen tegen de regering, is een overwinning?

“We kunnen zeker stellen dat president Macron erin is geslaagd om zijn zin door te drijven, maar hij leed grote verliezen. Hij heeft echt de steun van het volk verloren. Hij heeft trouwens geen meerderheid meer in de Assemblée Nationale (het lagerhuis van het parlement, red.). Hervormen kan hij niet meer, ook al heeft hij nog meer dan drie jaar te gaan van zijn vijfjarige termijn. Hij beperkt zich tot politieke aanstellerij, omdat hij geen meerderheid meer heeft. Politiek noch sociaal.”

“Wij zijn daarentegen sterker uit de strijd gekomen. Met een zeer goed imago in de publieke opinie. De vakbonden zijn terug relevant als tegenmacht, terwijl de werkgevers en president Macron ons wilden marginaliseren en bestempelen als voorbijgestreefd en oubollig. We hebben getoond welke belangrijke rol we vandaag spelen. Met onze acties hebben we veel mensen overtuigd en veel Fransen hebben zich aangesloten bij de vakbonden. Wij kregen er een 60.000-tal leden bij. De uitdaging bestaat erin niet enkel deze nieuwe leden te behouden, maar hen te vormen tot militanten die anderen overtuigen en tot actie overgaan.”

“De vakbondseenheid was zeer sterk. Het is ontegensprekelijk zo dat de Franse vakbeweging gekenmerkt wordt door verdeeldheid en versnippering, wat ons verzwakt. Deze keer zijn we er echter in geslaagd om eensgezind actie te ondernemen. We komen er dan ook als vakbeweging versterkt uit de strijd.”

Afgeschilderd als boeven

Worden in Frankrijk, net als in België, vakbonden beperkt in hun actievrijheid en sociaal verzet gecriminaliseerd?

“Absoluut, en dit op een schaal die ongezien is sinds de golf van vakbondsonderdrukking in Frankrijk tussen 1947 en 1950. Twee van de 14 leden van ons nationaal bestuur staan terecht voor acties tijdens de mobilisatie tegen de pensioenhervorming.”

“Op welke gronden? Onlangs is Myriam Lebkiri, ons jongste bestuurslid, door de politie gedagvaard omdat ze een parlementslid had geïnterpelleerd en toiletpapier in zijn kantoor had uitgerold. Er werd geen materiële of fysieke schade aangericht. Vijf militanten werden vervolgd omdat ze bij een actie in Bourges een pallet in brand hadden gestoken op de openbare weg. Het is een doelbewuste strategie: vakbondsmensen intimideren die vreedzaam protesteren, hen als ‘criminelen’ bestempelen en vervolgen en zo anderen ontmoedigen én onze geloofwaardigheid ondermijnen. Tegelijkertijd kent de regering het Légion d’Honneur (de hoogste en belangrijkste Franse nationale onderscheiding, red.) toe aan de grote baas van TotalEnergies, een zwaar milieuvervuilend bedrijf dat voortdurend de winstuitkeringen voor aandeelhouders verhoogt en zijn werknemers in de kou laat staan. De machtigen en kapitaalkrachtigen worden in de watten gelegd.”

Vrouwen in de vakbond

Je bent de eerste vrouw aan het hoofd van de CGT. Hoe kijk je hiernaar? Waarom is het belangrijk dat vrouwen hun plaats hebben in de vakbonden, zeker in hogere functies?

“Het is een grote verantwoordelijkheid. Elke dag vertellen militanten, vrouwen en mannen, hoe trots ze zijn dat er een vrouw aan het hoofd staat van hun vakbond. Het opent nieuwe perspectieven en verandert het imago van de vakbeweging. Vrouwen hebben vakbonden nog meer nodig om een impact te hebben tegenover het patriarchaat (de maatschappij waarin mannen de dominante rol hebben, red.). Vrouwen moeten de strijd aangaan op het werk, thuis … maar niet in de vakbond. De vakbond moet een steun zijn. We moeten ook intern blijven werken aan het uitroeien van seksistisch en seksueel geweld en intimidatie en maatregelen nemen om het te voorkomen, slachtoffers te steunen en daders te straffen. Want ook in onze gelederen komt dit voor.”

“We hebben daarnaast ook nog meer systemen nodig die ondersteuning geven bij het combineren van werk en gezinsleven. Ik weet hoe belangrijk dat is. Toen ik algemeen secretaris werd, dwong dat de organisatie om na te denken over organisatorische kwesties. Ik heb een jong kind. Er moesten dingen worden geregeld om mij in staat te stellen mijn verantwoordelijkheden uit te voeren. En natuurlijk heb ik gevraagd dat wat voor mij mogelijk was, ook mogelijk moest zijn voor andere vrouwen. Ook dat is een signaal: je kunt vakbondsleider zijn en toch jonge kinderen hebben, als de organisatie maar de nodige maatregelen neemt.”

Strijd tegen extreemrechts

De opkomst van extreemrechts en het normaliseren van hun uitspraken en houding. Is dit een uitdaging voor de vakbonden?

“In Frankrijk heeft de regering extreemrechts salonfähig gemaakt en genormaliseerd. Ze krijgen verantwoordelijke functies in het parlement. Het publieke debat wordt georganiseerd rond stellingen van extreemrechts, om sociale kwesties te overschaduwen. De regering gokt erop dat ze op deze manier herkozen zal worden. Maar ze spelen met vuur. Wat er in Nederland is gebeurd (waar de extreemrechtse Wilders de verkiezingen won, red.) laat zien dat kiezers altijd het origineel boven de kopie verkiezen. Neem je de thema’s van extreemrechts over, dan maak je ze populairder.”