Experimenten met de kortere werkweek of werkdag wijzen op positieve gevolgen voor mens en milieu. Belgische bedrijven kunnen nu ook instappen in een pilootproject voor arbeidsduurvermindering.

De Brit John Maynard Keynes was dé toonaangevende econoom van de voorbije eeuw. Toen hij in 1930 in Madrid een lezing gaf over de economische vooruitzichten voor zijn kleinkinderen voorspelde hij één grote tendens voor de 20ste eeuw: de forse inkorting van de werktijd. Stijgende welvaart en productiviteit maakten volgens de econoom de kortere werkweek onvermijdelijk.

De droom van Keynes is terug van nooit weggeweest. De federale regering wil de voordelen van de kortere voltijdse werkweek in kaart brengen. Doorheen 2024 is het de bedoeling dat tientallen bedrijven in de Belgische private sector gedurende zes maanden experimenteren met werktijdverkorting. Bedrijven nemen deel op vrijwillige basis. De vorm van arbeidsduurvermindering is daarbij vrij te bepalen: de vierdagenweek, kortere werkdagen (bv. zesurendag) of via andere formules.

Het experiment moet inzichten verschaffen over de impact op factoren als stress, productiviteit, pendelgedrag en het aantrekken/behouden van personeel, maar ook op milieu en werkgelegenheid. De wetenschappelijke opvolging gebeurt door het Federaal Planbureau en de faculteit Economie van de UGent.

Logisch vervolg

Het ABVV hoopt dat de experimenten het debat over de kortere voltijdse werkweek een duwtje in de rug geven.

Olivier Pintelon is adviseur op de studiedienst van de socialistische vakbond en legt zich al jaren toe op het thema van arbeidsduurvermindering. Hij schreef er zelfs een boek over, “De strijd om tijd”.

“Al sinds de jaren ‘80 ijveren we voor een voltijdse werkweek van 32 uur, met loonbehoud en met bijkomende aanwervingen. Voor verdere collectieve werktijdverkorting zijn er verschillende overtuigende argumenten. Om te beginnen ligt de kortere werkweek gewoon in de loop van de geschiedenis. Werknemers worden jaar na jaar productiever. Aangezien we steeds meer welvaart produceren per gewerkt uur, is werktijdverkorting met loonbehoud perfect mogelijk. In de vorige eeuw zagen de achturendag, de vijfdagenweek en het betaald verlof het daglicht en dat allemaal … zonder een Belgische frank in te leveren.”

Gelijkheid v/m

“Ten tweede bevordert een kortere voltijdse werkweek de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Veertig percent van de Belgische vrouwen werkt deeltijds, enerzijds om werk en gezin te combineren, anderzijds omdat ze geen voltijdse job aangeboden krijgen. Een lagere voltijds norm van 32 uur transformeert dat deeltijds werk naar voltijds werk met bijhorend voltijds loon en volwaardige sociale rechten.”

“Ten derde is de manier waarop we nu onze arbeidstijd organiseren niet houdbaar. Ondertussen zijn er in ons land al bijna een half miljoen langdurig zieken. In die groep veel oudere werknemers, arbeiders met belastend werk en vrouwen met stressgerelateerde aandoeningen zoals burn-out. Een voltijdse 32-urenweek maakt de hele loopbaan behapbaar en moet vermijden dat het aantal langdurig zieken aangroeit.”

“Tot slot draagt een korte voltijdse werkweek bij tot een betere verdeling van het beschikbare werk. Het biedt onvrijwillige deeltijders de mogelijkheid om extra uren te kloppen en creëert kansen voor het half miljoen werkzoekenden in ons land.”

Buitenlandse experimenten

Voorstanders van collectieve arbeidsduurvermindering maken zich sterk dat de positieve effecten zwaarder zullen doorwegen dan eventuele verhoogde (loon)kosten. In het buitenland lijken experimenten met de kortere werkweek of werkdag alvast positief uit te draaien.

In Zweden gaat de (lokale) publieke zorgsector aan de slag met de 30-urenweek. In het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Portugal zijn er dan weer er grootschalige experimenten met de vierdagenweek. Werknemers blijken steevast gezonder, beter gefocust en ook het aantrekken en behouden van personeel blijkt vlotter te gaan.