“Ik ben veroordeeld voor een geweldloze actie waarbij we geen schade berokkend hebben. Terwijl de klimaatcrisis onze planeet bedreigt en we dus wel actie moeten ondernemen.”

Aan het woord is Kelly (29). Zij is één van de Greenpeace-actievoerders die veroordeeld is voor een geweldloze actie in Zeebrugge. Een schrijnend voorbeeld van hoe in ons land activisme steeds vaker wordt gecriminaliseerd.

Veroordeeld

Kelly en 13 andere Greenpeace-actievoerders zijn op 15 november veroordeeld voor het betreden van de haveninfrastructuur tijdens hun actie eind april. Het Brugse parket had zes maanden cel gevorderd. Zo ver kwam het niet. De rechter legt geen celstraf of boetes op. De uitspraak van de straf met vijf jaar opgeschort. Dat wil zeggen dat de Kelly en de anderen een straf riskeren wanneer ze binnen een periode van vijf jaar nog eens worden opgepakt bij een geweldloze actie.

“Ik ben opgelucht geen celstraf te hebben gekregen, zegt Kelly. “Ik heb dus geen strafblad. Maar ik ben wel schuldig bevonden en ik mag nu vijf jaar niet opgepakt worden. Wat betekent dit voor mijn recht op protest? Wat betekent dit voor iedereen die vreedzaam wil protesteren, voor iedereen die wil dat overheden en bedrijven klimaatdoelstellingen halen? Wat met het recht op protest, op vrije mening, op geweldloos verzet, op burgeractivisme?”

Of de actievoerders en Greenpeace in beroep gaan, wordt in de komende dagen en weken bekeken. Maar hoe is het zo ver kunnen komen? Wat hield de actie in? Moest Greenpeace de wet overtreden om hun punt te maken? Kelly vertelt het hele verhaal.

Gepland protest

Kelly wordt eind april 2023 samen met 13 andere Greenpeace-activisten gearresteerd na een actie in de gasterminal van Fluxys in Zeebrugge. Terwijl ze vanuit een bootje verslag doet, klimmen anderen op de dokken waar de enorme gastankers laden en lossen en ontvouwen een groot spandoek met de boodschap ‘Gas kills, Fluxys guilty’ of ‘Gas doodt, Fluxys schuldig’. Met de actie klagen ze de investeringen in nieuwe bijkomende gasinfrastructuur aan: dit staat haaks op de klimaatdoelstellingen en is een ramp voor het milieu en de mensenrechten.

Kelly legt uit: “De centen die nu naar gas gaan, waarvan de ontginning erg schadelijk is voor mens en planeet, zouden beter gebruikt worden om ons minder afhankelijk te maken van vuile energie en er bijvoorbeeld windmolenparken mee aan te leggen of mensen die dit nodig hebben te ondersteunen om hun huis te renoveren. We maken met onze gerichte acties duidelijk dat het in de eerste plaats aan de politiek en het bedrijfsleven is om verantwoorde keuzes maken, niet aan de mensen om hun verwarming een pak lager te zetten.”

In de maanden voor de actie zocht Greenpeace regelmatig contact met Fluxys. “Wij wilden erg graag in gesprek gaan met Fluxys, maar zij hebben lang afgehouden. Kijk, als er geen dialoog mogelijk is, dan moet je verder gaan dan mails sturen, affiches ophangen of de media contacteren. Dan moet je actie voeren. Vreedzaam en geweldloos maar wel met een directe, krachtige boodschap.”

“Als wij op 29 april de terminal van Fluxys binnenvaren met kajaks en bootjes, dan is er dus al een hele weg afgelegd. We wegen alles af en kijken niet alleen naar de veiligheid van onze actievoerders maar ook naar die van de werknemers van het bedrijf. We berokkenen geen schade.”

48 uren opgesloten

Greenpeace zoekt niet doelbewust de illegaliteit op. Van bij de start wordt de politie verwittigd. “Dat was nu niet anders”, getuigt Kelly. “Mijn taak was om direct en live te communiceren over de actie en bijkomend ook ter hulp schieten wanneer er iets zou gebeuren met onze ervaren klimmers of de activisten in de kayaks. De politie liet ons aanvankelijk begaan. Ook toen de scheepvaartpolitie onze identiteit vroeg, verliep alles zeer rustig en normaal. De actie kon doorgaan. Op een gegeven moment vonden ze toch dat het genoeg was en werden we gearresteerd. Ook de klimmers moesten naar beneden komen.”

Eenmaal aan land krijgen Kelly en haar medestanders in de politiecombi’s te horen dat ze administratief aangehouden worden. “Dat betekent dat je maximum 12uur vastgehouden kan worden”, vertelt Kelly. “Daar bleven we allemaal erg rustig onder. Dat hoort bij acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Nadat ze onze vingerafdrukken en foto namen, werden we met alle vrouwen samen in een cel geplaatst. Niemand was ongerust. ‘Vanavond zijn we vrij’, zo wisten we.”

Tegen de avond krijgen de actievoerders een andere boodschap: ze worden gerechtelijk aangehouden. Dat betekent dat je 48 uren opgesloten kan worden. “Dat hakte er wel even in”, zucht Kelly. “Zeker omdat we niet te horen kregen waarom dit plots veranderd was. Wanneer we er zelf om vroegen, kregen we te horen dat er redenen genoeg waren: bendevorming, terrorisme, … Dan gaat er veel door je hoofd, daar in je cel in Zeebrugge. Als je dan nog eens toelating moet vragen om het toilet in je cel door te spoelen, je handen te mogen wassen, … dan voel je je heel erg klein.”

Mentaal zijn de uren in de cel zwaar om dragen. Zeker wanneer je geïntimideerd wordt. “Toen ik vroeg of ik het ene telefoontje mocht doen waar je recht op hebt, kreeg ik laconiek te horen: ‘Je bent hier niet in Amerika.’ Van een andere agent, in een latere shift, kreeg ik wel toelating.”

Vervolgd

Sindsdien verschenen Kelly en de andere actievoerders drie keer voor de rechter. Ze zijn op 15 november veroordeeld voor het betreden van de haveninfrastructuur. Al gaat het niet om een hoogbeveiligde afgesloten locatie. Kelly: “We zijn er simpelweg met onze kayaks binnen gepeddeld. We hebben geen afsluiting kapot geknipt of op een andere manier enige schade toegebracht aan de site. We zijn aangeklaagd op basis van een wet die is ingevoerd om transmigranten te vervolgen die de haven binnenkomen. Het is de eerste keer dat deze voor iets anders gebruikt wordt”.

“Politici denken louter op korte termijn om verkiezingen te winnen.
Dat maakt ons niet uit.
Het maakt uit wie verantwoordelijkheid opneemt.”

— Kelly

Kelly blijft erbij. Dit is buiten alle proportie. “Wij zijn als actievoerders in ons recht. Daar kan geen twijfel over bestaan. Ja, we zijn ‘burgerlijk ongehoorzaam’ geweest om actie te voeren op de Fluxys-site. Maar wel geweldloos, zonder schade te berokkenen én legitiem, met gegronde redenen. Bovendien werden we hiervoor al 48 uur opgesloten. Kijk, Fluxys zelf heeft geen klacht tegen ons ingediend en erkent dat er geen schade is geweest. Dat toont echt dat het niet gaat om het verhalen van schade maar om intimidatie, het ontmoedigen van activisten en het straffen van burgers die een probleem aankaarten.”

Muilkorven

Kelly haar militantisme heeft geen knauw gekregen. Integendeel. “Onze zaak is misbruikt om een statement te maken”, zegt ze. “Men wil een voorbeeld stellen terwijl de ene na de andere overheid terecht wordt veroordeeld voor falend klimaatbeleid. Ook hier. En toch zegt onze premier dat we de pauzeknop moeten indrukken als het gaat om ambitieuzer milieubeleid. Hoe kan je nu zo blind zijn? De klimaatcrisis is een feit, de verwoestende gevolgen zijn er, onze planeet en de hele mensheid loopt gevaar. We mogen ons dus niet laten muilkorven. We moeten politici en bedrijven wakker schudden en de ogen openen door middel van geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid. Zij moeten hun verantwoordelijkheid opnemen in een klimaatcrisis die onze planeet bedreigt.”

–

Gas met een reukje aan

Kelly legt uit waarom Greenpeace Fluxys op de korrel neemt. “Dankzij hun infrastructuur wordt vloeibaar gas (liquefied natural gas of lng) ingevoerd in ons land en in Europa, dat in de Verenigde Staten uit de grond wordt gehaald. Daarbij komt methaan en een hoop vervuiling vrij en dat is heel erg schadelijk voor wie in die ontginningsgebieden woont. Dit LNG draagt nog sterker bij aan de klimaatcrisis dan gas via pijpleiding. Bovendien zijn ze erin geslaagd om dit sinds de oorlog in Oekraïne voor te stellen als dé oplossing voor de energiecrisis, als hét antwoord tegen energieonzekerheid waar we mee te kampen hebben.”

“Er zijn langetermijncontracten afgesloten voor de levering van het Amerikaans vloeibaar gas aan Europese bedrijven en er wordt nieuwe infrastructuur gebouwd om die in te voeren. Zo zijn we nog meer afhankelijk geworden van een niet duurzame en schadelijke energiebron, en een bedrijf als Fluxys profiteert hiervan doordat het mede-eigenaar is van de infrastructuur. Er zijn miljarden voorzien om nog meer terminals te bouwen voor dat vloeibaar gas en Europa zo te ‘bevrijden’ van ‘klassiek’ Russisch gas. Dit is nauwelijks of niet geweten.”

“Hier profileert Fluxys zich als een innoverend bedrijf met groene energie, en heeft het ook een goed imago. Er moet meer transparantie komen. Burgers hebben recht op deze informatie. Als beheerder van ons gasnet is Fluxys voor driekwart in handen van de Belgische gemeenten. Als Fluxys winst boekt, zelfs al gaat dat ten koste van mens en planeet, is dat een goede zaak voor de meer dan 400 Belgische gemeenten die aandeelhouder zijn van Fluxys. Dat wringt toch?”

Kelly en de 13 andere Greenpeace-activisten zijn veroordeeld voor het overtreden van een wet bedoeld om transmigranten uit de haven te houden. Die wet wordt nu misbruikt om burgerlijke ongehoorzaamheid te fnuiken. De parallel met artikel 406 van het Strafwetboek – over “kwaadwillige belemmering van het verkeer” is groot. In de jaren ‘60 was afgesproken dat dit artikel niet van toepassing zou zijn op vakbondsacties. Maar sinds 2018 werden al achttien ABVV-vakbondsleden precies op basis van dit artikel veroordeeld, zoals in de zaak-Bruno Verlaeckt.