Miranda Ulens van het ABVV raadt aan om van een wit blad te herbeginnen bij de federale formatiegesprekken. Want de eerdere nota’s “duwen wie het moeilijk heeft kopje onder”, en staan bol van de “asociale maatregelen, terwijl vermogenden en grote bedrijven buiten schot blijven.”

Zowel de ‘supernota’, de basis waarop formateur Bart De Wever een federale regering wou bouwen met N-VA, Vooruit, CD&V, en de Franstalige partijen MR en Les Engagés, als een eerste begrotingstabel lekten in augustus uit. De socialistische vakbond ABVV heeft die grondig geanalyseerd. Relevant, want de onderhandelingen worden nu, na een korte pauze van tien dagen, opnieuw aangevat met dezelfde partijen rond de tafel. Een onderhandelingstafel die afgebakend wordt door nieuwe strenge Europese begrotingsregels die een structurele besparing van 28 miljard voorschrijven, hoe onzinnig en onwerkbaar die ook zijn.

In een persbericht stelt het ABVV dat wat eerder op tafel lag “niets minder dan de grootste sociale achteruitgang in 80 jaar” zou betekenen. “Met één pennentrek wordt het sociaal pact van 1944 en dus 80 jaar sociale vooruitgang van tafel geveegd.  Met betrekking tot werkomstandigheden, werktijden, lonen en koopkracht, collectieve rechten, sociale bescherming en openbare diensten.”

Geen herstel, geen toekomst

Miranda Ulens, algemeen secretaris van het ABVV, licht toe. “De Wever katapulteert ons decennia terug. Als je claimt te werken aan een hervormingsregering voor de toekomst, moet je ook in die toekomst investeren. Dat gebeurt niet, integendeel. We weten allemaal dat een overgang naar een meer duurzame economie en samenleving nodig is maar De Wever wil fors besparen bij de NMBS én in wetenschapsbeleid. Zo fnuikt hij zowel beter openbaar vervoer als innovatie.”

“Naar eigen zeggen wou De Wever ‘een herstelregering’ op de rails zetten, maar ik zie dat hij een asociale afbraakregering wil vormen. Eerlijke fiscale maatregelen zijn nodig als inkomstenbron, vermogens zullen ook moeten bijdragen. Toch blijven zij buiten schot terwijl velen een zeer hoge prijs betalen. 2 miljard euro ophalen door de btw te verhogen, 2 miljard weghalen bij de pensioenen en 600 mil­joen binnenrijven door de lonen te hervormen. Dat kan tellen, hé. En, openbare diensten, de eerste pijler van de koopkracht van de mensen, breekt men verder af.”

Meer werken, minder zekerheid

De vakbond merkt op dat wat omschreven wordt als “flexibilisering van de arbeidsmarkt” wel heel ver gaat in de nota. De N-VA rijdt voor de bedrijven terwijl ze zich zo graag presenteren als partij die opkomt voor “de hardwerkende Vlaming”. Miranda Ulens benadrukt dat het masker zo opnieuw afvalt. “Dit alles is een droom voor werkgevers maar een nachtmerrie voor werknemers. Zij moeten zich superflexibel opstellen en dus nog meer werken, met minder compensatie in overloon of via recuperatie van overuren.”

Waar gaat het concreet over? Het principe dat nachtarbeid verboden is, maar in sommige sectoren uitzonderlijk via afspraken kan geregeld worden, wordt volledig verlaten. Die nachtarbeid zal ook minder worden betaald en pas vanaf middernacht beginnen (in plaats van om 20u nu).

Ook het verbod op werken op zon- en feestdagen wordt afgeschaft, net als de verplichting voor bedrijven om minstens twee arbeidsuren per dag aan te bieden. Verder worden overuren meer een evidentie, werkuren worden niet meer per week maar op jaarbasis berekend, de arbeidsduur wordt bepaald op bedrijfsniveau en de plafonds voor flexi-jobs worden gesloopt. De vakbond vraagt zich luidop af hoe mensen dit gaan bolwerken.

Lonen vastgezet, index onderuit

Wat staat er tegenover deze flexibiliteit die de werknemers aan de dag moeten leggen? Een indexering die enkel nog op het nettoloon geldt, wanneer de inflatie boven de 4% gaat, en waarin fossiele brandstoffen minder doorwegen waardoor de lonen minder snel aangepast worden aan de hogere prijzen. De lonen zelf zullen sowieso niet kunnen stijgen en vakbonden krijgen geen onderhandelingsruimte want de loonnormwet blijft behouden. En met een akkoord op bedrijfsniveau wordt het bovendien mogelijk om af te wijken van de centraal gemaakte loonafspraken.

“De Wever en co hadden voor de verkiezingen de mond vol van werken ‘aantrekkelijker maken’, maar wat in de nota staat is net het omgekeerde… Een droom voor werkgevers maar een nachtmerrie voor werknemers.”

— Miranda Ulens

Het evenwicht is dus zoek. Zelfs al zouden werkenden via fiscale ingrepen wat meer netto overhouden. Miranda Ulens: “Wat mensen meer verdienen door een hoger nettoloon, zullen ze in de winkel terug kwijtspelen. Consumptie wordt opnieuw zwaarder belast: maar liefst 2 miljard aan btw-verhogingen, de meest onrechtvaardige belasting want hogere prijzen in de supermarkt wegen natuurlijk veel zwaarder door voor gezinnen met een laag inkomen. Door puur op die nettolonen te mikken, hebben mensen geen hoger brutoloon en dus geen hogere ziekte-uitkering, eindejaarspremie, pensioen … Zo haal je de sociale bescherming en het welzijn van de mensen onderuit, maar torpedeer je ook de inkomsten voor de overheid en de sociale zekerheid, want die komen net uit bijdragen op het brutoloon.” 

“De Wever en co hadden voor de verkiezingen de mond vol van werken ‘aantrekkelijker maken’, maar wat in de nota staat is net het omgekeerde. Werk moet zekerheid bieden: een stabiel en voldoende inkomen met een beter brutoloon waar al je sociale rechten uit voortvloeien. Het werk moet werkbaar en haalbaar zijn en dus niet met meer nachtarbeid en werk op zon- en feestdagen, én perspectief bieden op een goede eindeloopbaan.”

Pensioenen en uitkeringen gefnuikt

Ook op het punt van pensioenen en uitkeringen zijn de voorstellen asociaal. Er zou 2 miljard weggesneden worden in de pensioenen. Het eerste jaar na afstuderen zou niet meetellen voor je pensioen. Vrouwen die niet voltijds werken, doorgaans om zorgtaken op te nemen, zouden minder pensioenrechten opbouwen. Er komen strengere loopbaanvoorwaarden om het minimumpensioen te halen. Het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag, de landingsbanen en andere mogelijkheden om vroeger te stoppen met werken doven uit.

Ook andere sociale uitkeringen worden verlaagd doordat De Wever de welvaartsenveloppe (het budget waarmee uitkeringen gelijke tred houden met de stijgende welvaart) alleen nog wil gebruiken voor pensioenen, terwijl twee derde van de uitkeringen zich onder de armoedegrens bevindt. Mensen met een ziekte- of invaliditeitsuitkering worden gebruuskeerd met zogenaamde ‘activering’. Werkloosheidsuitkeringen worden beperkt tot maximum twee jaar en zullen sneller dalen in de tijd. “Als er geen opvolging en ondersteuning kan zijn door de vakbonden, zullen die mensen aan hun lot overgelaten worden en van de radar verdwijnen. Een schande”, zegt Miranda Ulens.

Opnieuw beginnen

Herbegin nu van een wit blad, dat is het advies van Miranda Ulens. “Kijk eerst om inkomsten te halen bij diegenen die nu niet of nauwelijks bijdragen, maar dat wel kunnen. Zo vrijwaren we onze welvaartstaat. Wat eerst voorlag, valt die welvaartstaat aan en duwt wie het moeilijk heeft helemaal kopje onder.”