Vakbondsleidster Marta Zaldaña vertelt over de strijd van de werknemers van de gesloten APS-fabriek in El Salvador. Al twee jaar lang al proberen ze het loon en de vergoedingen te bekomen waar ze recht op hebben, maar de Amerikaanse fietsfabrikant Specialized beweegt niet.

Twee jaar geleden sloot de APS-fabriek gelegen in San Bartolo -El Salvador- haar deuren, in de steek gelaten door de directie. De fabriek zat al langer in slechte papieren: er was al maanden sprake van achterstallige loonbetalingen. Op 30 augustus 2022 werden alle activiteiten stilgelegd. Sindsdien wachten meer dan 800 werknemers op hun loon en een vergoeding van de Amerikaanse gigant Specialized, die vroeger bij de fabriek kocht. Marta Zaldaña, vakbondleidster bij FEASIES, vertelde FOS over hun strijd.

Wat is de situatie twee jaar na de plotse sluiting?

Marta: “We zijn erin geslaagd om voor veel werknemers ten minste een deel van de verschuldigde bedragen betaald te krijgen. Dit vraagt echter veel geduld vanwege het bureaucratische systeem in ons land. De meeste dossiers nemen al snel een jaar in beslag, en sommige zelfs 12 jaar! De bedrijven weten dit en rekenen erop dat werknemers hun geduld verliezen en de strijd opgeven. Positief is dat we als FEASIES inmiddels veel ervaring hebben met zo’n dossiers.”

Welke rol speelde FEASIES in de zaak rond de APS-fabriek?

Marta: “Er waren drie vakbonden in de fabriek. Ze speelden allemaal een belangrijke rol in de strijd om rechtenerkenning én in het bereiken van de akkoorden met de kledingmerken die in het recente APS-rapport staan. FEASIES was het meest actief in de maanden na de sluiting en heeft een voorbeeldfunctie gehad voor anderen vakbonden.”

“Er was solidariteit. Verschillende vakbondsafdelingen steunden de werknemers met levensmiddelen tijdens de fabrieksbezetting. Onze leden, en vooral de vrouwen, namen het initiatief om de fabriek dag en nacht te bewaken. Ze stelden ook een inventaris op om te voorkomen dat een schuldeiser de machines zou meenemen. Deze machines vormden een belangrijke zekerheid voor hen: zo zouden ze ten minste een deel van het geld terugzien waar ze recht op hadden. De vakbonden namen de stap naar de kledingmerken toen duidelijk werd dat de directie van de fabriek met de noorderzon verdwenen was en er van de oorspronkelijke werkgever niemand aansprakelijk kon worden gesteld.”

Wat is de werk- en leefsituatie van de ex-werknemers?

Marta: “We zitten in de laatste fase. De kans is groot dat we binnenkort een groot deel van de verschuldigde bedragen kunnen betalen. Het is om meerdere redenen erg belangrijk om volledige betaling af te dwingen, al zal dat wellicht niet voor 100% lukken als het merk Specialized niet met geld over de brug komt. De uitbetaling is erg belangrijk voor de getroffen werknemers en hun families. Zij hebben geen reserves om op terug te vallen.

“Vooral voor de circa 30% oudere werknemers is het bijzonder moeilijk om een nieuwe job te vinden. De meesten hadden meer dan 10 jaar ontslagpremies opgebouwd bij APS als vangnet tegen werkloosheid, maar daar konden ze dus niet op terugvallen. Daarbij lopen ze ook nog eens het risico dat ze hun pensioen niet ontvangen door achterstallige APS-pensioenbetaling, omdat ze niet voldoen aan de minimumbijdragegrens. Veel jongere werknemers hebben wel een nieuwe job gevonden. We willen echter duidelijk maken dat bedrijven en kledingmerken niet weg kunnen komen met het schenden van de rechten van werknemers.”

Helpt het om internationale druk te zetten?

Marta: “Internationale druk is cruciaal. Zeker in de gevallen zoals die van APS waarbij de directe producent onvindbaar is en geen verantwoordelijkheid neemt. Dankzij de campagnes die het Worker Rights Consortium, de onafhankelijke waakhond voor arbeidsrechten, heeft gevoerd met de kledingmerken zijn we erin geslaagd om concrete betalingen te krijgen van de twee van de vier kledingmerken. We hopen dat we met de hulp van Schone Kleren Campagne ook Specialized, sponsor van de Soudal Quick-Step en SD Worx Protime wielerploegen, kunnen overhalen hetzelfde te doen.”