Vrouwen zijn hoofdrolspelers in de sociale strijd van gisteren, vandaag en morgen. De Nieuwe Werker wil hen eer bewijzen stelt elke maand een ABVV-militante aan de lezers voor.

De eerste vakbondsvrouw in de kijker: Anna-Maria Garguilo, 57 jaar, delegee van de Algemene Centrale in de maatwerksector, de voormalige beschutte en sociale werkplaatsen.

Van Napels tot Marcinelle

Haar naam geeft het al aan, Anna-Maria Garguilo is van Italiaanse afkomst. Als tiende kind van een bescheiden gezin wordt ze in 1965 in Napels geboren. Haar vader is schoenmaker en haar moeder huisvrouw.

“Toen ik amper een jaar oud was, verliet mijn vader het land. Hij volgde de duizenden Italianen die naar België migreerden om in de mijnen te werken,” herinnert ze zich. Een paar maanden later komt hij vastberaden terug, en overtuigt hen van een betere toekomst in dit land. Anna-Maria en haar familie vertrekken.

Ze vestigen zich in een huis met drie kamers in Marcinelle bij Charleroi. Op zeer jonge leeftijd beginnen Anna-Maria’s broers te werken om het gezin financieel te ondersteunen. “Mijn vader stierf op 52-jarige leeftijd, toen ik amper 17 was. Een longziekte veroorzaakt door het werken in de mijnen,” betreurt ze. Een jaar later maakt Anna-Maria haar school af. Ze wil studeren voor kleermaakster, maar haar gezinssituatie laat dat niet toe. Ze vind een baan bij het Atelier Jean-Regniers, een maatwerkbedrijf in de buurt van Charleroi.

Handicap en aangepast werk

Anna-Maria heeft namelijk een aangeboren handicap. Tijdens de bevalling is haar schouder ontwricht, hetgeen de mobiliteit van haar arm en hand beïnvloedt. “Mijn beperking heeft me eigenlijk nooit echt belemmerd,” zegt ze. “Ik leerde er alles mee te doen.”

Wanneer ze in de jaren tachtig bij het Atelier Jean-Regniers aan de slag gaat, merkt ze dat veel arbeidsplaatsen niet aangepast zijn aan de verschillende beperkingen van de werknemers. Het onrechtvaardigheidsgevoel dat erdoor ontstaat bij Anna-Maria brengt haar ertoe zich kandidaat te stellen voor de sociale verkiezingen.

“Ik wilde opkomen voor de meest achtergestelden, die het soms moeilijk hadden om zichzelf te verdedigen.” Jaren later zijn ze met zeven delegees in het bedrijf, Anna-Maria wordt hoofddelegee van. Tot haar grote trots zijn ondertussen maar liefst 167 van de 300 werknemers aangesloten bij het ABVV.

Belangrijke overwinningen

Sinds haar eerste verkiezing heeft Anna-Maria verschillende overwinningen op de werkplek geboekt. Om er maar een paar op te sommen: arbeidsduurvermindering, vijf minuten pauze per uur bij zeer warm weer, beschermende uitrusting voor werknemers die met chemische producten werken, jaarlijkse medische controle en zes dagen extra vakantie. Anna-Maria is een gepassioneerde delegee. ‘Super betrokken’, ‘een doorzetter’, en ‘hardwerkend’, zo beschrijven collega’s. “Ik krijg veel erkenning van de collega’s. Ze vertrouwen me.”

Maatwerksector

Als je aan de maatwerksector denkt, denk je spontaan aan bazen die rekening houden met de situatie van hun werknemers en aangepaste, correcte arbeidsvoorwaarden. Helaas is dat niet altijd het geval is.

Anna-Maria geeft een voorbeeld. Zes jaar geleden werd Emmanuel, diensthoofd van de palletsector, geopereerd aan de rug. De directie wilde hem overplaatsen naar de productie, wat onmogelijk was vanwege zijn situatie. Vervolgens stuurden ze hem een aanmaning wegens werkweigering. “Om Emmanuel te steunen, organiseerde ik een werkonderbreking in de bleekafdeling. Het duurde twee dagen. De directie gaf toe. Emmanuel bleef op zijn post.”

“Slechts enkele werknemers verdienen hier meer dan 14 euro per uur”

Wat de arbeidsomstandigheden betreft, “is er nog veel werk aan de winkel.” Het minimumloon bedraagt bijvoorbeeld 12,1 euro bruto per uur. Slechts enkele werknemers hebben 14 euro bereikt, omwille van de automatische loonindexering. De meerderheid heeft al meer dan 20 jaar geen loonsverhoging gekregen. “Ik werk hier al 35 jaar en ik zit nog steeds op 12 euro per uur. Eén van de voormalige directeuren verdiende meer dan 10.000 euro per maand”, zegt Anna-Maria verontwaardigd.

Machtsverhoudingen

Anna-Maria rekent stakingen en het verkrijgen van een syndicaal lokaal tot haar overwinningen. Voor haar komst waren er nooit werkonderbrekingen geweest. “De eerste staking vond 20 jaar geleden plaats. We zijn erin geslaagd een zeker slagkracht op te bouwen. Zo zijn we erin geslaagd de werkomstandigheden in de werkplaatsen aanzienlijk te verbeteren. Tegenwoordig zijn ze bang voor de vakbonden,” legt ze uit.

“Op een dag was ik met ziekteverlof en één van de arbeiders belde me om te zeggen dat er geen verwarming was in zijn werkplaats en dat de arbeiders al twee dagen in hun jas hadden gewerkt. Verrassend genoeg is er verwarming in de kantoren.” Woedend belt Anna-Maria de werkgever om hem te vragen het probleem zo snel mogelijk op te lossen. Haar antwoord was wraakroepend: ze moesten moest maar wat harder werken om warm te blijven. “Je hebt één uur, of de fabriek gaat plat”, waarschuwt Anna-Maria. De staking duurde 48 uur. Het probleem was opgelost.

De plaats van vrouwen

Na haar echtscheiding voedde Anna-Maria haar drie kinderen alleen op. “Vandaag zijn ze alle drie actief voor het ABVV”, legt ze trots uit. Ze hoopt dat ze ooit delegee worden. Maar “het was niet altijd gemakkelijk. Toen ze klein waren, stond ik om 5 uur op om de kinderen naar school te brengen, naar mijn werk te gaan, ze op te halen, eten te maken en in bed de steken. En de volgende dag weer. Bijgevolg begrijpt ze de moeilijkheden van de alleenstaande vrouwen in haar bedrijf. En ze vecht voor hen.”

“Er is nog steeds te veel ongelijkheid tussen vrouwen en mannen. Loonongelijkheid, maar nog veel meer. Ook bij de verdeling van huishoudelijke taken bijvoorbeeld.” Op de vraag naar de behoefte aan vrouwelijke vakbondsleden antwoordt ze zonder aarzeling: “Er zijn vrouwelijke delegees en vrouwen in de vakbond, maar niet genoeg. We hebben meer vrouwelijke delegees nodig. Voor meer gelijkheid, om onze rechten te verdedigen. Omdat niemand vrouwenrechten beter zal verdedigen dan de vrouwen zelf.”

Toekomst

Anna-Maria heeft nog steeds strijd te leveren. “Ze willen van het bedrijf een gewoon bedrijf maken. Ze nemen steeds meer mensen met een lichte handicap aan.” Maar Anna-Maria is het daar niet mee eens en verdedigt haar standpunt met hand en tand. “We hebben meer plaatsen nodig voor mensen met een ernstige handicap.” Ze is ook bezorgd over de stijgende energieprijzen en vreest dat werknemers zullen worden ontslagen. “We zullen vechten als dat gebeurt.”

“Ik kan er niet onderuit. Ik wil langer blijven”

Als Anna-Maria naar haar pensioen wordt gevraagd, is ze ontroerd. Ze is nu 57. Ze zou volgend jaar met vervroegd pensioen kunnen, dat kan in haar sector. Maar dat wil ze niet. Haar stem trilt als ze uitlegt waarom. “Ik kan er niet onderuit. Ik wil langer blijven, zodat ik de volgende generatie beter kan voorbereiden.”

Is dat het, of vindt deze overtuigde activist het moeilijk om het veld, de arbeiders, de strijd te verlaten? Eén ding is zeker: het veld zal het ook moeilijk hebben om haar te zien verdwijnen.