De werknemers van de openbare diensten voerden vorige week dag na dag actie. Het hoogtepunt van de week was een nationale staking op vrijdag 10 maart. We spraken met Michel Meyer en Chris Reniers, het duo aan het hoofd van de ACOD. Ze legden ons uit waarom er gemobiliseerd wordt, en van waar de woede komt bij dezelfde mensen die nog niet zo lang geleden als ‘essentieel’ werden omschreven …

Gedurende de hele week voerden de werknemers in de openbare diensten in gemeenschappelijk front een reeks thematische en sensibiliseringsacties gericht op het brede publiek en de politiek. Orgelpunt was een 24-urenstaking op vrijdag 10 maart. De roep om hulp is duidelijk. Kwalitatieve, toegankelijke en efficiënte openbare diensten vereisen voldoende financiering, investeringen en aandacht voor de menselijke factor die eigen is aan openbare functies.

Appreciatie ebt weg

Michel Meyer, voorzitter van de ACOD, vertelt over de moeilijkheden die dagelijks op het terrein worden ondervonden: “Deze actieweek is het resultaat van maandenlange frustratie bij de werknemers van de openbare diensten. De problemen bestonden al lang voor de covidcrisis, maar ze zijn nog verergerd. We mogen niet vergeten dat deze werknemers werden omschreven als ‘essentieel’, met name om ervoor te zorgen dat de bevolking niet te veel zou afzien. Dat ze werden toegejuicht. Dat ons zorgpersoneel en de efficiëntie van onze hulpdiensten geprezen werden. Vervolgens werden deze werknemers even later uitgesloten van de coronapremie, omdat ze economisch niet rendabel zouden zijn. Je moest ‘economisch succesvol’ zijn om deze te krijgen. Maar openbare diensten zijn sociaal efficiënt.”

Vicevoorzitter Chris Reniers bevestigt. “Helaas lijkt het geheugen van onze samenleving wat kort. De appreciatie ebt weg. De werknemers worden afgeschilderd als nutteloos. Ze staan nochtans per definitie in de eerste lijn. De frustratie die met gebrekkige dienstverlening gepaard gaat, wordt meteen op hun uitgewerkt, soms zelfs verbaal en fysiek agressief. Dit is exact wat we aanklagen tijdens onze actieweek. Als er jarenlang bespaard wordt, kan een loketbediende – om maar één voorbeeld te geven – er met de beste wil van de wereld ook niks aandoen dat de wachttijden onaanvaardbaar lang worden.”

Laatste druppels

Crisis na crisis krijgt het personeel van de overheidsdiensten klappen te verduren, boven op een structureel gebrek aan middelen.

Meyer: “Om eerlijk te zijn, kwam de druppel die de emmer deed overlopen eigenlijk in twee fasen. Tijdens het laatste begrotingsconclaaf werden afspraken die overeengekomen waren, zowel kwalitatief als kwantitatief, van tafel geveegd en op de lange baan geschoven. We hebben het hier zowel over investeringen en aanwervingen, als over loonsverhogingen. Vervolgens werden de openbare diensten recentelijk uitgesloten van de energiebonus. Toch is verwarming voor werknemers in de publieke sector niet goedkoper dan voor werknemers in de private sector … Verder zijn er ook nog de voortdurende aanvallen op de pensioenen en arbeidsvoorwaarden …”

“Verandering is mogelijk, maar enkel als onze mensen er beter van worden”

Reniers: “Tegenwoordig is het toch voornamelijk vechten om te behouden wat we hebben. Verandering is mogelijk, maar enkel als onze mensen er beter van worden. Zaken afschaffen om iets minder goed in de plaats te krijgen, is onaanvaardbaar. Maakt dat van mij een conservatief? Wel, dan ben ik graag conservatief. De strijd tegen de besparingsdrift is een strijd die gevoerd moet worden. Alles wat we beschermen is dankzij de onverzettelijkheid van onze mensen.”

Aantrekkelijke beroepen

Ook de verslechterende arbeidsomstandigheden en de structurele tekorten in veel sectoren, helpen niet. “Bij BPost hebben we een ziekteverzuim van 10%”, stelt Meyer. “Brandweermannen kunnen niet meer uitrukken omdat ze niet met genoeg zijn. We moeten onze stem laten horen, en deze boodschap: het kan niet langer beter met minder. Deze banen zijn niet meer aantrekkelijk, verworven rechten worden teruggedraaid, de pensioenen liggen onder vuur … Uiteindelijk eindigen we met mensen die het niet meer aankunnen, en die maar aan één ding denken: vertrekken.”

Reniers: “Onze eisen zijn bovendien zeer redelijk. Al jaren hebben wij niet meer gestaakt voor een hoger loon. Het gaat om basiseisen: voldoende financiering om de veiligheid en dienstverlening te garanderen.”

Meyer: “In de privésector wordt het ‘salarispakket’ opgetrokken bij een dreigend personeelstekort. In de openbare diensten breken ze de boel af. De laatste échte algemene loonsverhoging dateert ondertussen van dertig jaar geleden.”

Niet zomaar een baan

Investeren in infrastructuur en mensen, salarissen verhogen, personeel aanwerven en fatsoenlijke voorwaarden bieden, de sociale dialoog verbeteren… Dit zijn slechts enkele van de eisen die de ACOD gedurende deze actieweek naar voren brengt. Maar eerst en vooral moet de ware aard van onze openbare diensten, die een verrijking zijn voor de hele maatschappij, opnieuw centraal komen te staan in het debat.

Reniers: “Mensen onderschatten het belang van openbare diensten. Bijvoorbeeld op vlak van gelijkheid tussen vrouw en man kan de publieke sector het verschil maken. Een goed uitgebouwde, toegankelijke en betaalbare kinderopvang – om maar één voorbeeld te noemen – zou die hardnekkig scheve rolverdeling tussen mannen en vrouwen voor een stuk kunnen recht trekken. Openbare diensten zijn dus niet alleen een vorm van koopkracht, of een middel om veilig van A naar B te geraken, maar ook een instrument voor meer gendergelijkheid.”

“Voor veel mensen zijn de openbare diensten een roeping”

“Werken in de openbare diensten is nobel. We mogen niet veralgemenen, maar voor veel mensen is dat een roeping. Maar vandaag ervaren deze werknemers niet de waardering die ze verdienen. Ze worden als ‘lui’ gebrandmerkt wanneer ze niet over voldoende middelen of personeel beschikken om hun werk naar behoren te doen. Ik denk aan de fiscale inspectiediensten: die controles op fiscale fraude zijn echt noodzakelijk. Door de inspectiediensten zouden we veel misbruik kunnen voorkomen. En even iets anders: laten we het eens twee weken zonder onze vuilnismannen doen, dan zien we het wel …”