Werk is een fundamenteel instrument voor vrouwenemancipatie. Economische onafhankelijkheid is de sleutel tot autonomie. Dit concept is extra van belang waar het patriarchale systeem nog sterk aanwezig is. Dit is met name het geval in Marokko, vooral in de standsrand en op het platteland.

// een bijdrage van Solsoc

In Casablanca worden vrouwen in volkswijken in hun dagelijks leven geconfronteerd met twee soorten obstakels: de onzekere economische context en obstakels die te maken hebben met de conservatieve en traditionele samenleving, die de zelfbeschikking van vrouwen beperkt. In deze context vormen de toegang tot de arbeidsmarkt en het vinden van een degelijke job een echte uitdaging.

Buurtverenigingen

In de arme stadsrand kunnen buurtverenigingen een doorslaggevende rol spelen in het leven van de meest kansarme mensen door hen te ondersteunen via opleidings- en beroepsprojecten. Dit is het geval bij de feministische vereniging AFAQ (‘Action Femmes des Associations de Quartiers du Grand Casablanca’), die in Casablanca werkt met steun van Solsoc.

AFAQ zet ‘buurtwerk’ op om de autonomie van vrouwen en de participatieve democratie te versterken. Doel: democratie vanaf de basis opbouwen, inspelen op de verwachtingen van de mensen, een stem geven, overlegfora in volkswijken bevorderen, zorgen aan de orde stellen bij politieke besluitvormers en samen toezichthouden op het overheidsbeleid op het gebied van gender en sociaaleconomische rechten.

AFAQ ondersteunt ook het opzetten van economische activiteiten door en voor vrouwen als onderdeel van de sociale en solidaire economie, in het bijzonder voor degenen die het meest uitgesloten zijn van de Marokkaanse samenleving. Hieronder vallen alleenstaande vrouwen, weduwen en vrouwen die in de gevangenis hebben gezeten (vooral om zedendelicten, zoals een buitenechtelijke relatie of abortus). De manier waarop deze economische projecten worden opgezet en ontwikkeld is gebaseerd op solidariteit. De vrouwen vormen een netwerk, zetten een project op, krijgen toegang tot specifieke opleidingen, vragen kleine financieringen aan en slagen er dankzij de wederzijdse steun in om echte professionele activiteiten op te zetten. Daarnaast biedt de vereniging cursussen in communicatie, administratief management en coachingworkshops en stimuleert ze haar leden om zich bewust te worden van hun rechten.

Vrouwen uit volksbuurten kunnen zo geëmancipeerd raken, vooral door werk, en een hoog genoeg inkomen verdienen om voor hun gezin te zorgen. Ze zijn trots op wat ze hebben bereikt en worden rolmodellen in hun buurt.

Verhalen van werknemers

Centraal in de verhalen die Solsoc tijdens zijn laatste missie naar Marokko verzamelde, staat altijd het delen van gemeenschappelijke waarden en het vermogen van vrouwen om de moeilijkheden die ze tegenkomen samen het hoofd te bieden.

Rachida, een vrouw die een schoonheids- en opleidingsinstituut heeft geopend in de wijk Bournaville in Casablanca, vertelt haar verhaal:

“Ik studeerde voor kapster en schoonheidsspecialiste toen ik 18 was en trouwde toen ik 19 was. Na zeven jaar huwelijk ben ik gescheiden. Ik had problemen met mijn ex-man, hij betaalde de alimentatie niet … Ik had niets om handen, dus ging ik terug naar mijn oorspronkelijke project. Ik leer het vak door van het ene salon naar het andere te gaan. Ik had het idee om mijn eigen salon te openen omdat ik een dochter had en wel moest werken.”

“Via via leerde ik in 2014 AFAQ kennen. In 2018 heb ik samen met zeven andere vrouwen mijn salon geopend. In het begin was het moeilijk, want we hadden geen hulp of steun, dus we hebben zelf samengelegd voor de aanschaf van de apparatuur. Elke vrouw spaarde een bedrag en alles werd gedaan volgens het principe van wederzijdse hulp. AFAQ hielp ons bij het aankopen van de apparatuur en ook met enkele administratieve problemen … Sinds mei 2022 hebben we toegang tot sociale bescherming.”

Vrouwen in ‘mannenjobs’

Naast de individuele verhalen zijn er ook collectieve successen te melden, zoals dat van een groep vrouwen die een kleine schrijnwerkerscoöperatieve opende, een vak dat traditioneel voor mannen was voorbehouden:

“In het begin was het moeilijk om een opleiding schrijnwerkerij te vinden voor vrouwen. De mannen wilden niet dat de vrouwen de machines aanraakten. In dit project, gestart in 2019, hebben we toegang gekregen tot effectieve, geavanceerde training en ondersteuning om onze eigen coöperatieve op te zetten.”

“Op dit moment zijn onze inkomsten niet slecht, maar onstabiel omdat het een kleine werkplaats is en bestellingen nog niet structureel binnenkomen. De komende maanden krijgen we nieuw gereedschap en naaimachines. Dit fysieke werk helpt ons negatieve emoties los te laten. Sommigen van ons zijn zelfs in staat geweest om te stoppen met hun medicatie voor chronische ziekten omdat we ons zoveel beter voelen.”

Ruimte voor vrouwen

Deze verenigingen hebben niet alleen een tastbare invloed op het leven van de vele vrouwen die zich met dit soort activiteiten bezighouden, maar spelen ook een belangrijke rol voor de buurt als geheel. Bijvoorbeeld door te lobbyen bij de lokale autoriteiten voor een reeks concrete verbeteringen, waaronder het gebruik van de openbare ruimte, zoals in een project voor de ontwikkeling van een verlaten park in één van de wijken die door AFAQ wordt ondersteund. Het doel van deze samenwerkingen is niet alleen om de individuele omstandigheden van vrouwen te verbeteren, maar ook om de positie van vrouwen in de samenleving te verbeteren door vrouwelijke leiders op te leiden die in staat zijn hun stem te laten horen in het publieke debat.