De Nieuwe Werker ging mee joggen met asielzoekers, medewerkers en buren van het grootste opvangcentrum in ons land. Een gezonde, ontspannende en uitdagende manier om elkaar en de stad beter te leren kennen en vooroordelen af te schudden.

Ze heten Seb, Yohann, Cheik Omar, Saïd, Abou, Kévi … Sommigen wonen in het hart van de ‘Refuge’, het opvangcentrum van Fedasil in Moeskroen. Sommigen werken er. Anderen zijn buren of vrienden. Ook Senjour, Miguel, Abdul, Patrice, Mylène, Tara, Léa … doen mee. Sommigen wonen al hun hele leven in Moeskroen, anderen zijn onder tragische omstandigheden van heel ver gekomen om hier asiel te vragen. Ze spreken verschillende talen en komen uit verschillende delen van de wereld. Maar elke donderdag komen ze samen voor de kerk om samen te lopen.

Met het initiatief ‘Samen lopen’ creëert Fedasil Moeskroen een band tussen de bewoners van het centrum en de lokale gemeenschap. We gingen zelf mee. De kleine groep vertrekt om halfvijf in de namiddag voor een tocht van ongeveer 6 kilometer door de straten van de wijk rond het opvangcentrum. Eén persoon bepaalt het tempo en de anderen volgen in hun eigen tempo. Onderweg groeten ze buren en passanten. De sfeer is gemoedelijk. Mensen zeggen ‘goeiedag’, herkennen elkaar. Sommigen moedigen de lopers aan. Het lijkt alsof de negatieve stereotypen bij iedereen zijn afgeschud.

Een van de drijvende krachten achter het initiatief, communicatieverantwoordelijke Yohann Miessen, vertelt: “Enkele jaren gelden startte een vrijwilliger dit project op. Tijdens de Covid-periode konden we niets anders doen dan buiten sporten. En lopen is een sport die geen infrastructuur vereist, nauwelijks budget vraagt en fysiek toegankelijk is voor veel mensen. Maar het is vooral een manier om bewoners, medewerkers van het centrum en mensen van buiten het centrum samen te brengen.”

Sportief en maatschappelijk doel

De donderdagtrainingen hebben ook een sportief doel: deelnemen aan de Hurluban Trail, een stadsloop van tien kilometer georganiseerd door de lokale politie. Het Fedasil-team ziet dit als een geweldige kans om een positieve indruk achter te laten. “Het eerste jaar viel onze deelname erg op, omdat iemand die in het opvangcentrum verbleef erg goed liep. Er hangt een enorm goede sfeer rond de stadsloop en het is leuk daar deel van uit te maken. We lopen overigens in de shirts van onze plaatselijke voetbalclub waarmee we een zeer goede band hebben. Dat is een mooi symbool voor veel van onze inwoners.”

“We willen onze bewoners in de kijker zetten en buurtbewoners
de kans geven om een leuke tijd te hebben bij ons in huis.
Zodat ze ervaren dat we veel liefde en enthousiasme te bieden hebben.“

— Yohan Miessen

Het jaar daarop nam de politie rechtstreeks contact op met het Fedasil-centrum om het parcours door de tuin van het centrum te laten lopen. “We waren het er meteen mee eens. Omdat we van de stadsloop houden, maar ook omdat we zoveel mogelijk mensen willen laten kennismaken met ons centrum en een aantal vooroordelen over de mensen die daar wonen weg te nemen. We hebben alles uit de kast gehaald, met versnaperingen, een concert, aanmoedigingen van de kinderen… Sommige mensen vertelden ons dat we het beste stoppunt van de race waren!”

In de veranderende stadswijk

Het is niet altijd gemakkelijk geweest. Het is 5 jaar geleden dat Fedasil het beheer overnam van het grootste opvangcentrum van België voor mensen die internationale bescherming zoeken. Op volle capaciteit wonen er 900 mensen in het voormalige ziekenhuis met de toepasselijke naam ‘Refuge’, of toevluchtsoord.

Het is een historische plek. Veel inwoners van Moeskroen zijn hier geboren en werden hier verzorgd. Vandaag de dag worden er honderden mensen en gezinnen opgevangen die op zoek zijn naar een springplank naar een nieuw leven. Er was ook veel verzet tegen het Fedasil-centrum. De zeer populaire wijk Tuquet zag alles veranderen met de sluiting van het ziekenhuis in 2010, gevolgd door de inrichting van het eerste opvangcentrum, dat van 2015 tot 2016 werd beheerd door een privé-organisatie. In 2019 heropende Fedasil het centrum, dit keer op volle capaciteit. Voor deze zomer vierde het team met een groot feest voor alle buurtbewoners de vijfde verjaardag van het project.

Herstel na lockdown

De ‘Refuge’ liegt er niet om: het is wat het is, een ‘ouderwets’ ziekenhuis. Sommige delen zijn recenter gerenoveerd dan andere. De kamers zijn krap, met weinig privacy. Vandaag fleuren schilderwerken en kindertekeningen de plek op. 900 mensen van verschillende afkomst, cultuur en taal wonen er nu, tussen de buurtbewoners van Le Tuquet. Ze maken gebruik van de speeltuinen, sportfaciliteiten, scholen en het nabijgelegen stadspark. Vaak gaat het om minderjarigen zonder begeleiding. Ja, er zijn soms woordenwisselingen en ruzies. Soms doen er zich trieste incidenten voor. Het resultaat is lokale ontevredenheid en aanvallen van extreemrechts.

Yohann kwam vier jaar geleden bij het team. Zijn doel: de relaties versoepelen en vriendschappen opbouwen met de buurt. “Ik kwam aan midden in een lockdown. Het was een erg moeilijke tijd omdat onze bewoners opgesloten zaten in een centrum met 900 plaatsen. Ze delen hun kamer met 5, 6 of zelfs 7 mensen die ze niet per se goed kennen. In normale tijden, in tijden van ‘vrijheid’, is het niet altijd gemakkelijk, maar in tijden van lockdown is het heel, heel moeilijk. Ik heb het gevoel dat deze periode een terugslag heeft veroorzaakt in onze relaties met onze buren en de verstandhouding aangetast heeft. Sindsdien is de situatie verbeterd. We komen buiten, letterlijk en figuurlijk, buiten het centrum, onder de mensen, we laten zien wat we doen en wie we zijn.”

Drie buurtevenementen per week

De cijfers die Yohann aanhaalt, zijn indrukwekkend. “Vorig jaar alleen al hebben we 88 verschillende projecten van sociale, culturele of sportieve aard opgezet of eraan deelgenomen. Ontmoetingen met verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld gezelschapsspellen spelen, samen sporten… We hebben het over 88 verschillende projecten, waarvan sommige het hele jaar door 10 of 15 keer werden herhaald. We kunnen dus stellen dat er gemiddeld drie evenementen per week zijn waar onze bewoners mensen van buiten het centrum ontmoeten, of zelfs meer”.

En er worden vriendschappen gesloten. Tussen buren en bewoners, tussen jongeren… Niet alles is perfect, maar het gaat steeds beter. “In twee jaar tijd, met meer projecten, meer opendeurdagen, meer sensibilisering, wordt alles vlotter”, zegt Yohann. “Er zal nog steeds geluidsoverlast zijn, sommigen zullen nog steeds onbeschoft zijn, mensen die, jawel, buiten het centrum wat drinken omdat dit binnen niet kan. Maar we zijn een ‘normaal’ en zelfs aantrekkelijk onderdeel van het buurtleven geworden.”

Nepnieuws tegengaan

Als culturele, sociale en sportieve speler werkt ‘Le Refuge’ nauw samen met verenigingen, sportclubs en scholen. Sinds dit jaar hebben het team en de bewoners zich actief aangesloten bij de 8 mei coalitie Moeskroen, waarmee ze workshops en artistieke optredens aanbieden. Deze samenwerking is cruciaal, aangezien extreemrechts er op gebrand is om de reputatie van het centrum en de mensen die er wonen te beschadigen.

De afgelopen maanden verliepen gunstig. “We hebben goed werk geleverd met al deze projecten en bijeenkomsten”, stipt Yohann aan. “Het heeft geholpen om barrières en vooroordelen onderuit te halen, misschien niet bij mensen die tot extreem rechtse partijen behoren of die misselijkmakende ideeën verspreiden op het internet, maar zeker bij mensen die voorheen niet per se dicht bij ons stonden.”

Yohann en z’n team organiseren her en der kennismakings- en bewustmakingssessies. Ongeveer honderd per jaar. In het middelbaar en hoger onderwijs, met maatschappelijk werkers, buurtorganisaties, politieagenten, enzovoort. Het doel? Nepnieuws tegengaan en praten over de realiteit van de reis van een asielzoeker.

“We proberen alle valse informatie die over ons centrum de ronde doet te ontkrachten”, verduidelijkt Yohann. “Tijdens ontmoetingen bleken sommigen te denken dat onze bewoners uitkeringen krijgen van het OCMW, dat ze privékamers hebben, dat ze in luxe wonen. We tonen de realiteit van een opvangcentrum en de mensen die er wonen. Een hardnekkig misverstand is dat onze bewoners naar België komen om hun economische situatie te verbeteren, terwijl in de overgrote meerderheid van de gevallen hun levenskwaliteit vanuit financieel oogpunt nu lager is dan in hun land van herkomst … Het is de veiligheid waarvoor ze naar hier komen.”

Volg het centrum en zijn activiteiten via sociale media: https://www.facebook.com/FedasilMouscron