Een historische mobilisatie voor een historische stakingsdriedaagse. Dat is waar het gemeenschappelijk vakbondsfront volgende week op mikt. Ondertussen maakt de ACOD de borst nat – want het openbaar vervoer en de openbare diensten leggen op 24 en 25 november het werk neer. Wij spraken in afwachting met ACOD-voorzitter Chris Reniers.

Hoe kijkt de ACOD naar de stakingen van volgende week?

Chris: “Volgende week is niet ons startpunt. We zijn eigenlijk al acties aan het voeren van in het begin van het jaar.  Vanaf het moment dat de Arizona-regering maatregelen aankondigde die betrekking hadden op openbare diensten, zijn wij in actie gesprongen.”

“De aanval van de regering-De Wever op de openbare diensten is tweeledig. Enerzijds heeft ze het op de afbouw van de pensioenen gemunt. Anderzijds zien we hoe het federaal openbaar ambt volledig ontmanteld wordt. Alle diensten en departementen moeten het met steeds minder middelen doen. Defensie krijgt dan wel meer middelen, maar die gaan daarom niet naar het personeel.”

“Alle negen sectoren die de ACOD rijk is hebben zich aangesloten bij onze acties, waaronder het onderwijs, de vervoersectoren, veiligheidsdiensten, want cipiers ervaren ook enorme druk. Ook het personeel uit de culturele sector organiseert een mooie actie. Verder hebben ook de overheidsbedrijven en lokale besturen zich aangesloten. Die laatste gaan via hun OCMW’s nog zware tijden tegemoet – door de beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen, en de al jarenlang opstapelende personeelsproblemen. Ook recente aankondigingen van privatisering en outsourcing maken de mensen boos.”

“Zo zijn we dus begonnen en op dat elan gaan we verder richting 24 en 25 november, wanneer het openbaar vervoer en openbare diensten staken. De actie op 24 november heeft enerzijds te maken met de plannen van de Arizona regering, en anderzijds ook met besparingen die bij de deelregeringen zijn genomen. Voor De Lijn is dat de Vlaamse regering en voor TEC de Waalse. Bij de NMBS zien we iets minder investeringen, maar vooral de afbouw van mensen hun statuut.”

“Op 26 november is het de interprofessionele nationale staking. De ACOD sluit zich vanzelfsprekend ook aan bij deze dag. Daardoor zullen een aantal van onze mensen ook drie dagen achter elkaar staken. Ten slotte vind ik het ook belangrijk om te vermelden dat we zondag 23 november aanwezig moeten zijn op de Mirabal-betoging in Brussel, die geweld tegen vrouwen aankaart en die aansluit bij de stakingsdriedaagse om er een actievierdaagse van te maken.”

Welke sectoren gaan drie dagen staken?

“Het openbaar vervoer gaat sowieso drie dagen staken en er zijn zeker een aantal sectoren die zich daarbij zullen aansluiten.  Maar in principe staken onze sectoren twee dagen. Eén keer specifiek voor de openbare diensten en de tweede dag als deel uitmakend van de nationale stakingsdag.”

En specifiek voor het onderwijs, om welke redenen staken zij?

“Onderwijs is vooral in actie omwille van hun pensioenrechten. Toch gaat elke ambtenaar de hervormingen voelen in zijn pensioen. Er wordt wel eens gezegd dat de ambtenarenpensioen te hoog zijn, maar mensen vergeten dat dit eigenlijk uitgestelde lonen zijn. Een oubollige term, maar het is wel zo. Tijdens onze loopbaan verdienen wij minder, hebben we geen extralegale voordelen, noch bedrijfswagens ter beschikking, alsook geen tweede pensioenpijler.”

“Het iets hogere pensioen dat we hebben, is een compensatie, omwille van het feit dat wij gedurende de loopbaan minder verdienen. Daarop besparen is dus bijzonder problematisch.”

“De hogere pensioenen van leerkrachten zijn een compensatie omdat ze gedurende hun loopbaan minder verdienen. Daarop besparen is problematisch.”

— Chris Reniers, Voorzitter ACOD

Wat vind je van De Wever zijn stelling dat er, Thatcher citerend, “geen alternatief is”? Er moet volgens hem bespaard worden.

“Er is altijd een keuze. Er moeten altijd keuzes gemaakt worden. Los van de discussie of er te veel of te weinig geld is, blijft het een feit dat het overheidsgeld op een verkeerde manier wordt aangewend. Men geeft jaarlijks 25 miljard subsidies aan bedrijven en daar staan zo goed als geen voorwaarden tegenover. Ondertussen is het schrijnend om te zien hoe de politiek haar eigen personeel behandelt, want minister Jambon staat aan het hoofd van de pensioendiensten, en ook daar wordt bespaard.”

“Die algemene besparingen in de openbare diensten zorgen er ook voor dat kwaliteit van de dienstverlening al jaren er op achteruitgaat. En de burger is daar ook slachtoffer van. Dat creëert een vicieuze cirkel, waarbij de burger de schuld bij de ambtenaar legt, terwijl die bij de politiek ligt.”

“En als premier De Wever echt zegt dat er geen alternatief is, waarom zien we dan dat de overheid het tekort aan personeel wegwerkt met het inschakelen van dure consultancybedrijven, waar er al 2,5 miljard aan uitgegeven werd. De openbare diensten zijn in ieder geval vaak het eerste waar er op bespaard wordt.”

Welk alternatieven zijn er?

“Begin eens met op een correcte manier belastingen te heffen. Zorg dat iedereen aan zijn fiscale verplichtingen voldoet.  Zet daar ook voldoende inspectiediensten op, die betalen zichzelf terug. Maar ga zeker geen gemakkelijkheidsoplossingen zoeken, zoals besparen op de openbare diensten, een indexsprong, of btw-verhoging. Want dat treft elke keer weer diezelfde burger. Premier De Wever maakt nu vooral een keuzes vanuit zijn rechts-conservatieve kraam. Vanuit onze links-progressieve benadering denken we dat er andere en betere keuzes te maken zijn. Dat toont vooral aan dat het een ideologische strijd is – want de beleggers, bedrijven en werkgevers laat men met rust.”

Hebben jullie het gevoel dat er geluisterd wordt, dat de acties iets opleveren?

“De acties dit jaar hangen rechtstreeks samen met maatregelen die een impact hebben op de lonen, het statuut en de werkbaarheid van jobs. Mensen denken vaak dat openbare diensten alleen voor zichzelf staken. Maar een groot deel van onze motivatie is net om te vermijden dat de burger in de toekomst nog slechter af zal zijn.”

“Zo trekken we in het gevangeniswezen al jaren aan de alarmbel. De werkomstandigheden zijn ondraaglijk geworden, zowel voor personeel als voor gedetineerden. Vandaag slapen meer dan 500 mensen op de grond — dat is een schending van mensenrechten. Als we blijven zwijgen en boven onze krachten blijven werken, verandert er niets.”

“De 112-centrale is nog zo’n voorbeeld. In sommige provincies zitten ’s nachts maar één of twee mensen aan de lijn, voor alle noodoproepen. We waarschuwen al jaren dat dit gevaarlijk is door onderbezetting. Tijdens onderhandelingen geeft men ons gelijk, maar op het terrein verandert niets.”

“Bij het spoor, de post of andere openbare diensten kunnen mensen zelfs hun jaarlijks verlof niet opnemen door personeelstekort. Dat kan misschien één keer gebeuren, maar niet jaar na jaar.”

“In de kinder- en jongerenopvang is het ook dramatisch gesteld. Daar moeten 100 medewerkers voor 60.000 kinderen instaan. Uiteraard zijn die mensen gefrustreerd. Ze kunnen niet helpen waar het moet. Ze vragen extra personeel en extra plaatsen – iets wat wij al jaren aanklagen. We krijgen gelijk, maar er verandert niets. Dat maakt mensen boos.”

Is er op dit moment nog sprake van dialoog met de regering?

“Momenteel is er geen dialoog. In het dossier van de pensioenen hebben we zeer veel overleg gehad, zowel formeel als informeel. Maar er veranderde fundamenteel niets. We zijn gestart met bepaalde teksten en geëindigd met dezelfde teksten – hooguit met een komma of hoofdletter anders.”

“Men luistert wel, maar doet er niets mee. Dan kan je je afvragen of je dat nog “onderhandelen” kunt noemen. Dat was bijzonder teleurstellend.”

Wat gebeurt er na de stakingsweek?

“Dat moeten we bekijken in de komende weken. Als er opnieuw geen dialoog op gang komt… Tja. Bart De Wever heeft vijftig dagen gevraagd en legt pas eind dit jaar nieuwe begrotingsteksten voor. Tot die tijd zitten we met de oorspronkelijke voorstellen. We weten dus niet welke maatregelen uiteindelijk behouden zullen worden.”

“Iedereen gooit vandaag proefballonnetjes op, maar ik heb geleerd te wachten tot de echte teksten op tafel liggen. Pas dan kunnen we concreet communiceren naar onze leden.”

“Zal het goed nieuws zijn voor de openbare diensten of voor de burgers? Ik vrees van niet. Daarom is het bijna onvermijdelijk dat we in 2026 opnieuw stevig in verzet moeten gaan. Dat moet wel doordacht en opgebouwd gebeuren. Onze leden moeten telkens opnieuw geïnformeerd en meegenomen worden.”

“Iedereen met gezond verstand weet dat we verplicht zullen zijn om in 2026 opnieuw actie te voeren.”

Welke mythes over openbare diensten moeten dringend ontkracht worden?

“Er bestaan hardnekkige clichés. Men focust graag op de “mooie voordelen” van ambtenaren, zoals vaste benoeming. Maar men vergeet dat de dienstverlening gebeurt door echte mensen; een leraar voor de klas; een bus- of treinbestuurder achter het stuur; brandweerlieden die fysiek uitrukken; medewerkers van het OCMW, de zorg en de kinderopvang, noem maar op.”

“Ook wordt er vaak herhaald dat er te veel ambtenaren zijn. Maar wie dat roept, moet eens uitleggen wát hij precies bedoelt. Want niemand vindt dat er te veel brandweermannen of leerkrachten zijn. Integendeel, overal zijn tekorten.”

“Er wordt wel eens geroepen dat er te veel ambtenaren zijn. Wie bedoelt men dan? Niemand vindt dat er te veel leerkrachten of brandweermannen zijn.”

— Chris Reniers, Voorzitter ACOD

“Door dat personeelstekort wordt de burger als eerste getroffen, met langere wachttijden, minder zorg, minder veiligheid en slechtere dienstverlening als gevolg.”

“Die framing – dat ambtenaren lui zijn of met te veel – bestaat al jaren, omdat ze zich leent tot simpele slogans en grapjes. Maar op het terrein is er niets grappig aan. Je staat daar met te weinig mensen, terwijl burgers recht hebben op hulp, bij brand, overstromingen, kinderopvang of onderwijs.”

“Roepen om ‘minder ambtenaren’ is ook gewoon slecht voor de veiligheid en het welzijn van de samenleving. Openbare diensten maken geen winst. Dat is ook niet hun bedoeling. Maar ze leveren wél een enorme maatschappelijke bijdrage. De brandweer hoeft geen winst te maken. De Lijn hoeft geen miljoenen op te brengen. Ze moeten gewoon een goed aanbod en goede service geven. Dat komt de hele samenleving ten goede.”