BTB en ABVV-Metaal bogen zich over de pensioenen met twee pensioendeskundigen: Selena Carbonero, federaal secretaris van het ABVV, en federaal minister van Pensioenen, Karine Lalieux. Het gesprek met de minister is te beluisteren in deze podcast en het volledig dossier vind je in een volgend nummer (datum nog te bepalen) van BeMotion magazine voor BTB-leden.

We herinneren eraan dat tussen het tijdstip van deze gesprekken en vandaag verscheidene maanden zijn verstreken. Het ABVV blijft erop hameren dat rond de pensioenhervorming de realiteit op de werkvloer centraal moet staan. Volgens onze informatie komt de hervorming, die nog voor de zomer vorm zou moeten krijgen, hieraan onvoldoende tegemoet. De pensioenleeftijd, de voorwaarden, zware beroepen … Deze punten vragen bijzondere aandacht. “Enkele dagen voor de nationale betoging van 20 juni voor koopkracht, roept het ABVV de regering op de werknemers niet nog eens te verarmen door een hervorming uit te werken die geen rekening houdt met hen.”

Minimumpensioen naar €1.500

Na een lange vakbondsstrijd wordt de verhoging van het minimumpensioen naar 1.500 euro eindelijk een feit. Minister Lalieux is enthousiast.

“We zijn blij dat het ABVV hierin zo lang het voortouw heeft genomen. De verhoging van de minimumpensioenen was ook prioritair voor de PS. We zijn dus heel tevreden dat ze goedgekeurd is. In 2024 zal het minimumpensioen meer dan 1.500 euro netto bedragen voor wie een volledige loopbaan heeft gewerkt. Dat betekent een verhoging van ongeveer 25 procent, inclusief indexeringen en welvaartsenveloppes.”

Die hervorming betekent een investering van 1,2 miljard euro in de pensioenen. “Dat is uniek voor een regering”, zegt Lalieux. “Meer dan 777.000 mensen zullen daarvan kunnen profiteren, ook mensen die in hun loopbaan wat minder hebben gewerkt. Zo stijgt de koopkracht en zijn gepensioneerden weer beter beschermd. Ook de IGO, de inkomensgarantie voor ouderen, stijgt trouwens met 20 procent. Dat is een belangrijke stap in de strijd tegen armoede bij ouderen.”

“Onze jongeren moeten weten dat hun pensioen perfect betaalbaar is.”

Karine Lalieux

Budgetneutraal

Toch is de investering in de pensioenen budgetneutraal, aldus minister Lalieux. “Daar wil ik duidelijk over zijn”, zegt ze. “Onze jongeren moeten weten dat hun pensioen perfect betaalbaar is. Met dit plan zullen de pensioenen tegen 2040 meer dan 4 procent extra van het bruto binnenlands product kosten. Dat is niet weinig. Maar vergelijk het met de taxshift van de regering-Michel: die kostte 2 procent van het bbp en bracht bitter weinig op. Als je bedenkt wat die pensioenhervorming maatschappelijk opbrengt, is ze de investering meer dan waard.

De strijd is nog niet gestreden. De voorbije decennia trokken de regeringen de pensioenleeftijd keer op keer op. Een klap in het gezicht van de zware beroepers. Ook daar wil minister Lalieux iets aan doen. Met de tweede fase van haar pensioenplan wil ze mensen de kans geven om na 42 loopbaanjaren met pensioen te gaan. Tegelijk wil ze hen met positieve maatregelen aanmoedigen om langer te werken als ze dat willen en kunnen.

Pensioenbonus

“Ik wil het niet meer hebben over pensioenleeftijd maar over loopbaanjaren”, legt ze uit. “Mijn voorstel is een verandering van denkwijze. We geven mensen de keuze: ze kunnen hun loopbaan afronden op hun 60ste na 42 jaar werken. Wie ervoor kiest om na die 42 jaar verder te blijven werken, krijgt daarvoor extra stimulans in de vorm van de pensioenbonus en het deeltijds pensioen. Maar niemand zal je scheef bekijken als je beslist om na 42 jaar te stoppen.”

“De pensioenbonus bedraagt 2 euro per dag. Iemand die dus na een loopbaan van 42 jaar nog 3 jaar blijft werken, krijgt maandelijks 100 euro boven op zijn pensioen. Dat is niet niks voor de koopkracht van onze ouderen.”

Minister Lalieux past in haar plan de voorwaarde aan om vervroegd met pensioen te kunnen gaan. Ze legt de lat op 42 loopbaanjaren. Is dat een vooruitgang volgens jou?

“Ik vind het goed dat minister Lalieux afstapt van de leeftijd als pensioenvoorwaarde. Maar een loopbaan van 42 jaar blijft lang. Wil je op je 60ste met pensioen? Dan moet je al op heel jonge leeftijd beginnen te werken. Uit simulaties blijkt dat er elk jaar 8.000 mensen van 60, 61 of 62 jaar met pensioen zouden kunnen. In theorie zouden 50.000 mensen een jaar eerder kunnen stoppen met werken in het nieuwe pensioenplan.”

“Maar die inschatting is veel te optimistisch. Want die houdt geen rekening met het inkomensverlies dat het vervroegde pensioen met zich meebrengt of met de vaak onvolledige loopbanen van vrouwen. Vier op tien van de vrouwelijke werknemers die de pensioenleeftijd bereiken, komen niet aan een loopbaan van 42 jaar. Dat is niet eerlijk.”

“Ten slotte ontbreekt er in het pensioenplan een regeling rond de zware beroepen. Dus wachten we op het definitieve ontwerp om de onderhandelingen te starten met de regering. We rekenen daarbij ook op de steun van de andere vakbonden om tot een rechtvaardig en haalbaar pensioenstelsel te komen dat rekening houdt met de realiteit. Dat betekent volgens ons bijvoorbeeld dat voor de pensioenberekening ook de periodes worden meegeteld waarin werknemers te maken krijgen met een tegenslag, de zogenaamde gelijkgestelde periodes.”

Karine Lalieux ambieert meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen in de pensioenen. Als voormalig voorzitster van het vrouwencomité deel je ongetwijfeld die ambitie. Op welke drukmiddelen kan de minister rekenen?

“Als het goed is, zeggen we het ook: mevrouw Lalieux is de eerste pensioenminister die zich echt het lot van de vrouwen aantrekt. In haar plan zitten heel wat maatregelen om onrechtvaardigheden tussen mannen en vrouwen tegen te gaan. Denk maar aan de nieuwe berekeningsmethode om het minimumpensioen voor deeltijds werkenden te verhogen.”

“Anderzijds bemoeilijkt de regering de toegang tot het minimumpensioen, door de voorwaarde van het effectief aantal gewerkte loopbaanjaren. We zijn tegen die voorwaarde, omdat het de gelijkgestelde periodes ondermijnt. Daarnaast pleiten we voor een individualisering van de uitkeringen. Als mensen een huis delen, beschouwt de sociale zekerheid die mensen als samenwonend. Het gevolg is dat hun pensioenen een stuk lager liggen. Dat is een heel belangrijk punt. Want te veel vrouwen voldoen nu niet aan de strenge voorwaarden van het minimumpensioen.”

“Het ABVV steunt de minister in haar overtuiging om de onrechtvaardigheid tussen mannen en vrouwen weg te werken. En we zullen onze stem laten horen als we merken dat de maatregelen niet ver genoeg gaan.”

Lalieux: “De keuze voor loopbaanjaren in plaats van pensioenleeftijd is ook een kwestie van sociale rechtvaardigheid. Werknemers die laaggeschoold zijn en op hun 18de of 20ste beginnen te werken, moeten nu 43 of 44 jaar werken tot aan hun pensioen. En dat terwijl ze vaak zware beroepen uitoefenen: schoonmakers, buschauffeurs, kassiers enzovoort. Hooggeschoolden die later beginnen te werken, kunnen na 42 jaar met vervroegd pensioen. Die ongelijkheid tussen laag- en hooggeschoold moeten we rechttrekken. Er is dus nog veel werk voor de boeg.”

Transparant, betaalbaar aanvullend pensioen

Ten slotte plant minister Lalieux een hervorming van het aanvullend pensioen. “Als socialist strijd ik eerst voor een sterk, solide wettelijk pensioen”, legt ze uit. “Dat is de eerste pijler: de basis van ons pensioenstelsel voor alle burgers. De tweede pijler is het aanvullend pensioen, dat boven op het wettelijke pensioen komt. Op dat vlak is er veel ongelijkheid tussen werknemers en tussen sectoren. Veel werknemers hebben helemaal geen aanvullend pensioen en voor degenen die het wel hebben, ligt dat vaak onder de 3 procent van het brutoloon.”

“Ik ben ook van mening dat de voordelige fiscaliteit en parafiscaliteit van het aanvullend pensioen leiden tot grotere ongelijkheid. Maar de sociale partners hebben daarover een standstill afgesproken, en dat akkoord respecteer ik. De sociale partners zijn nu aan zet om mee te werken aan oplossingen, dus ook het ABVV.”