De jaarlijkse klimaatconferentie gaat dit jaar door in het Egyptische Sharm-el-Sheikh. Onze man, Sacha Dierckx van de ABVV-studiedienst, is ter plaatse en schept een beeld voor het thuisfront.

Hier ben ik dan: Sharm-el-Sheikh. Nooit gedacht dat ik hier zou komen, maar nu is het dus zover: COP27, ofwel de jaarlijkse Internationale Klimaattop. Elk jaar mag een andere landengroep de organisatie op zich nemen, en kunnen landen binnen die landengroep zich kandidaat stellen. Egypte was voor 2022 de enige kandidaat, en zo komt het dat Sharm-El-Sheikh gedurende twee weken wordt omgevormd tot Sharm-El-Show.

Events en rooms

Want dat is het op zich wel: een grote show, met sterren zoals de bekende staatshoofden, met paviljoenen van verschillende landen en organisaties waar er allerlei debatten en ‘side events’ plaatsvinden, en met ‘meeting rooms’ waarin de delegaties onderhandelen over verschillende thema’s.

De onstilbare winsthonger van het kapitalisme is de grondoorzaak van de problemen van zowel de ‘planet’ als de ‘people’

Over de grond van de zaak zal je in die onderhandelingsruimtes waarschijnlijk niet zo veel horen. Zo zal je hier maar weinig horen dat het kapitalistisch systeem met zijn onstilbare winsthonger de grondoorzaak vormt voor de problemen van zowel de ‘planet’ als de ‘people’. En activisten zullen dan wel op de side events spreken over een vermogensbelasting of een overwinstbelasting, maar bij de officiële onderhandelaars staat dat helemaal niet op de agenda (al pleiten sommige armere landen wel voor een overwinstbelasting op de fossiele bedrijven).

Kleine stapjes vooruit

Ook al zal zo één COP (de ‘Conference of the Parties’) waarschijnlijk niet zo snel de wereld veranderen, toch blijft het nodig om ze te organiseren.

De plannen van landen zijn tot nu toe totaal ontoereikend

Al was het maar omdat elke kleine stap vooruit een stap vooruit is. En dat is hard nodig, want uit alle rapporten die vlak voor de COP werden uitgebracht, blijkt dat de plannen van landen tot nu toe totaal ontoereikend blijken om de klimaatopwarming onder de 1,5 graden Celsius te houden. Bovendien betekent een doelstelling nog geen actie, en gaapt er vaak een kloof tussen woorden en daden. Tot slot zijn er bij de doelstellingen vaak grote onzekerheden (zoals doelstellingen van armere landen die afhankelijk zijn van onzekere financiering uit rijkere landen).

Ook de aanwezigheid van vakbonden, ngo’s en jeugd is hard nodig. Ten eerste om de mensenrechtensituatie in Egypte aan te klagen. De situatie op vlak van mensen- en syndicale rechten is hier desastreus. Eén van de gezichten daarvan is de politieke gevangene Alaa Abd el Fattah, die al langer in hongerstaking is, maar nu ook zou weigeren om nog water te drinken.

Open brief

In de Global Rights Index van het Internationaal Vakverbond (IVV) is Egypte één van de 10 slechtste landen ter wereld voor werknemers. Waar premier Alexander De Croo het blijkbaar niet nodig vond om in zijn speech hier op de COP27 (waarover meer in een volgend blogstuk) mensenrechten te vermelden, ondertekende het ABVV al vóór de COP een open brief van het Belgische middenveld over de situatie. En hier ter plekke namen we deel aan een actie van de internationale middenveldorganisaties om de schending van mensenrechten overal ter wereld aan te klagen.

Winst boven welzijn

Daarnaast, als we hier als vakbonden, ngo’s en jeugd niet aanwezig zouden zijn, dan zouden de uitkomsten nóg minder goed zijn. We moeten hier niet alleen opboksen tegen een economisch systeem dat winst boven welzijn van mens en planeet plaatst, maar ook tegen de talrijke lobbyisten hier aanwezig. Met het IVV vechten we uiteraard opnieuw voor een ‘Just Transition’, een ‘rechtvaardige transitie’. Dat betekent dat we een eerlijk klimaatbeleid willen dat werknemers zeggenschap geeft, dat hen zekerheid biedt over de toekomst met onder meer kwalitatieve banen en sociale bescherming, en dat de ongelijkheid verkleint in plaats van vergroot. Die rechtvaardige transitie werd ook al geconcretiseerd in de principes van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) in 2015, maar het blijft vechten om het principe of de implementering ervan hoger op de agenda te krijgen.

Schadevergoeding

Daarnaast steunen we hier ook veel eisen van de milieu- en Noord-Zuid-ngo’s. Zo staat hier in Egypte naast het terugdringen van de CO₂-uitstoot en de bescherming tegen de gevolgen van de klimaatverandering voor het eerst ook ‘Loss & Damage’ echt op de agenda. Dat gaat over een financieringsmechanisme ter compensatie van de verliezen en de schade die klimaatrampen veroorzaken, voornamelijk in arme landen.

We zagen in Wallonië al wat voor een ravage overstromingen kunnen veroorzaken, maar de gevolgen waren bijvoorbeeld onlangs in Pakistan nóg een pak verwoestender: naast meer dan 1.700 doden onder meer ook de vernietiging van meer dan 2 miljoen woningen, schade aan 410 bruggen en zo’n 13.000 kilometer wegen, enzovoort. Westerse landen, die door hun historische uitstoot van broeikasgassen verantwoordelijk zijn voor de klimaatontwrichting, zijn echter zeer terughoudend om zo’n financieringsmechanisme voor ‘Verlies & Schade’ te aanvaarden.

De volgende weken zal ik meer proberen te schrijven over wat ik hier precies doe, waarom de klimaatproblematiek zo belangrijk is voor de vakbonden in het algemeen en het ABVV in het bijzonder, hoe het er hier aan toe gaat en hoe de onderhandelingen evolueren. Maar voor wie het gemist heeft, wil ik alvast eindigen met het volgende citaat van António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, hier op de klimaatconferentie: “We zitten op een highway to climate hell met onze voet nog altijd op de gaspedaal.”

Hij eindigde zijn toespraak met: “De mensheid heft een keuze, samenwerken of verdwijnen. Het is ofwel een Climate Solidarity Pact – of een Collective Suicide Pact. Of een solidair klimaatpact, of een collectief zelfmoordpact.”